Przypadająca w 2014 roku 600. rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Turcją daje sposobność do uczczenia tego wydarzenia i przypomnienia wzajemnych wielowiekowych kontaktów obu krajów. W 1414 roku król Władysław Jagiełło wysłał do sułtana Mehmeda Czelebiego posłów Skarbka z Góry i Grzegorza Ormianina z misją mediacyjną między Węgrami a Turcją. Poselstwo zostało uwieńczone sukcesem. Ta historyczna data warta jest podkreślenia, ponieważ Polska była pierwszym krajem europejskim, który nawiązał stałe stosunki dyplomatyczne z ówczesnym Imperium Osmańskim.

Przez bez mała 300 lat – od panowania Władysława Jagiełly do zawarcia traktatu karłowickiego w 1699 roku – stosunki polsko-tureckie przeplatały się okresami wojen i pokoju. Jednakże w całej historii obustronnych kontaktów okresy pokoju były znacznie dłuższe niż okresy wojen. W sercach Polaków na zawsze pozostanie szczera wdzięczność dla Turcji za to, że nie uznała rozbiorów Polski. Znany jest powszechnie ceremoniał powitania na dworze sułtańskim posłów obcych państw w tamtym czasie – szambelan, który anonsował posła Lehistanu, po dłuższej chwili oczekiwania ogłaszał: „Poseł Lehistanu nie przybył, utknął w drodze”.

Nową kartę przyjaznych stosunków między Polakami a Turkami zapisał wiek XIX. Wtedy to w Turcji znajdują schronienie i życzliwe przyjęcie rzesze emigrantów politycznych i uciekinierów z rosyjskiej armii. Największe fale emigracji do Turcji zbiegają się z upadkiem powstań: styczniowego i listopadowego oraz końcem rewolucji węgierskiej 1848–49 roku. Dzięki swej wiedzy, wykształceniu wojskowemu i technicznemu Polacy włączyli się wtedy w modernizację różnych dziedzin tureckiego życia (warto tu wymienić Józefa Bema, Mariana Langiewicza, Władysława Kościelskiego, Władysława Zamoyskiego czy Michała Czaykowskiego). Ten – trwający do dzisiaj – okres dobrych stosunków polsko-tureckich utrwalił się w świadomości społecznej Turków silniej niż czas konfliktów i wojen z przeszłości.

Tadeusz Majda

Numizmaty powiązane z artykułem