Tematyka monet

Relikty budowli pałacowo-sakralnej na Ostrowie Lednickim

Ostrów Lednicki – największa wyspa na Jeziorze Lednica – to najbardziej znaczące miejsce związane z historycznymi początkami państwa polskiego. Od drugiej połowy X do pierwszej połowy XI w. znajdował się tam okazały, rezydencjonalno-stołeczny ośrodek pierwszych władców Polski: Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Mieszka II. Do naszych czasów w obrębie wielkiego grodu, otoczonego pierwotnie kilkunastometrowymi wałami, zachowały się relikty budowli pałacowej i kaplicy z basenami chrzcielnymi. W XV w. Jan Długosz pisał, że (…), była [tam] ongiś ufundowana gnieźnieńska katedra metropolitalna (co też ruiny i szczątki murów potwierdzają), z biegiem zaś czasu dla trudności dostępu [została ona] przeniesiona do Gniezna. Wielu badaczy wskazuje też, że tu mógł się odbyć chrzest Mieszka w 966 r. (?), a tym samym symboliczny chrzest Polski i włączeniejej w chrześcijański krąg kultury europejskiej. Do tej tradycji w 1997 r. nawiązał Jan Paweł II, mówiąc o Ostrowie Lednickim jako źród[le] chrzcielny[m] Polski. W 1994 r. wyspa, której kustoszem jest Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, została wpisana na listę pomników historii.

Na monecie przedstawiono niezwykle ważne dla polskiego dziedzictwa kulturowego i tożsamości narodowej relikty: palatium (awers – plan palatium i jego rekonstrukcja) oraz kaplicę pałacową z basenami chrzcielnymi z lat 60. X w. (awers – plany kaplicy i jej rekonstrukcja oraz rewers – autentyczne relikty, widok od wschodu), a także jeden z najcenniejszych XI-wiecznych zabytków tego typu w Polsce, tj. srebrno-złotą staurotekę, czyli relikwiarz Drze- wa Krzyża Świętego (na pierwszym planie rewersu).

Andrzej M. Wyrwa