Tematyka monet
Księży Młyn w Łodzi
![](./__articles/495.jpg)
Księży Młyn to dawna część Łodzi położona nad
rzeką Jasień. Od XV wieku stał tu młyn łódzkiego
proboszcza. Na początku XIX wieku na miejscu
młyna zbudowano przędzalnię napędzaną kołem
wodnym. W 1872 r. zniszczoną przędzalnię wraz
z gruntami młyńskimi zakupił najsławniejszy
i zarazem największy polski fabrykant Karol
Wilhelm Scheibler.
Urodził się 1 X 1820 r. w Monschau w Nadrenii.
Po ukończeniu szkoły poznał produkcję w najważniejszych
ośrodkach przemysłowych Europy
i od 1843 r. był przedstawicielem angielskich firm
na kontynencie. W 1848 r. przyjechał na teren
Królestwa Polskiego, do Ozorkowa, gdzie został
dyrektorem przędzalni.
Od 1853 r. Scheibler mieszkał w Łodzi, a w 1855 r.
na parceli leżącej na terenie parku Źródliska przy
Wodnym Rynku uruchomił mechaniczną przędzalnię
bawełny oraz tkalnię i szybko uzyskał
przewagę nad innymi przemysłowcami. Przewidziawszy
nadejście kryzysu surowcowego, wywołanego
wojną secesyjną w Ameryce (główne
źródło zaopatrzenia w bawełnę), zgromadził
odpowiednie zapasy bawełny i jako jedyny
wyszedł z kryzysu bez uszczerbku.
Powiększył przedsiębiorstwo i wzniósł przy
nim osiedle domów robotniczych oraz pałac.
W 1870 r. było tu zatrudnionych 1191 osób,
a wartość produkcji osiągnęła 1850 tys. rubli.
Od 1873 r. uruchomiono na Księżym Młynie
nowy, okazały oddział (zwany „Pfaffendorf”)
złożony z przędzalni i tkalni. W sąsiedztwie zbudowano
ogromne osiedle „familijne”, a w nim
szkołę, sklepy, studnie, komórki, magiel, a także
szpital i niewielką rezydencję.
Aby wykończenia tkanin były lepszej jakości, zakupiono
tereny posiadeł bielnikowych, ciągnących się
wzdłuż ul. Emilii (dziś ul. Tymienieckiego) do Piotrkowskiej,
i wystawiono na nich nowoczesną apreturę
i farbiarnię.
Kolejnym krokiem
było przekształcenie przedsiębiorstwa
w 1881 r. w spółkę akcyjną – „Towarzystwo Akcyjne
Manufaktur Bawełnianych Karola Scheiblera”. Kapitał
akcyjny wynosił 9 mln rubli podzielonych na 360 akcji,
rozdzielonych pomiędzy członków rodziny i założycieli
spółki. Powstało doskonale zorganizowane przedsiębiorstwo,
największe w Królestwie i Europie.
Mimo wielu zmian organizacyjnych stara zabytkowa
zabudowa wciąż istnieje. Tu, w niewielkiej odległości
od centrum miasta, możemy wejść do swoistego
skansenu, w którym oryginalny układ przestrzenny
jest świadectwem łódzkiej tożsamości.
Ryszard Bonisławski