Mniejszość słowacka w Polsce składa się z dwóch historycznie ukształtowanych społeczności – członków diaspory słowackiej w Warszawie oraz części mieszkańców Górnej Orawy i Górnego Spisza.

Środowisko warszawskie uformowało się w wyniku migracji przed I wojną światową. Ówcześni migranci to głównie słowaccy kupcy i przedsiębiorcy. Społeczność ta była zintegrowana ze społeczeństwem polskim. Jej członkowie byli lojalni wobec państwa polskiego, ale jednocześnie zachowali słowacką świadomość. Uważali Polskę za swoją drugą ojczyznę. W czasie II wojny światowej wielu z nich solidaryzowało się z polskim ruchem oporu.

W 1942 r. powstał w Polsce konspiracyjny Słowacki Komitet Narodowy, który współpracował z Polskim Państwem Podziemnym. Było to możliwe dzięki kooperacji emigracyjnych rządów Polski i Czechosłowacji w Londynie. Na podstawie porozumienia z dowództwem Armii Krajowej utworzono 535. pluton AK „Słowaków”. W jego skład weszli także przedstawiciele innych narodowości. Dowódcą 535. plutonu AK „Słowaków” był ppor. Miroslaw Iringh. Pluton brał udział w walkach Powstania Warszawskiego.

Regiony Górnej Orawy i Górnego Spisza zostały włączone do Polski w 1920 r. na mocy decyzji Konferencji Ambasadorów, która w taki sposób rozstrzygnęła spory graniczne pomiędzy Polską i Czechosłowacją. Część mieszkańców tych regionów nadal przyznaje się do narodowości słowackiej.

Najważniejszym artystą ze środowiska mniejszości słowackiej w Polsce był rzeźbiarz akademicki Ludwik Korkoš (1928–1992), którego dzieło zaprezentowano na rewersie monety. Korkoš pochodził ze wsi Czarna Góra na polskim Spiszu. Ukończył Akademię Rzemiosła Artystycznego w Pradze, a w latach 1953–1981 był profesorem w Średniej Szkole Przemysłu Artystycznego w Bratysławie. Motywy, pierwotnie zaczerpnięte z tradycji folklorystycznych Słowaków mieszkających w Polsce, przekształcił w sztukę abstrakcyjną. Korkoš do końca życia utożsamiał się z tą społecznością, choć swoje twórcze życie spędził na Słowacji.

dr Juraj Marušiak Instytut Nauk Politycznych
Słowacka Akademia Nauk


Rewers monety przedstawia wizerunek rzeźby Ludwika Korkoša „Człowiek i Wszechświat”, a tło stanowi odwzorowanie trójkolorowej flagi Słowacji.
Na awersie umieszczono widok na Babią Górę ze wsi Jabłonka, która jest jednym z centrów mniejszości słowackiej, oraz opaskę używaną przez żołnierzy 535. plutonu AK „Słowaków” w Powstaniu Warszawskim, a także sylwetki ludzi, które symbolizują środowisko mniejszości słowackiej.

Numizmaty powiązane z artykułem