Tematyka monet
Grosz z miedzi krajowej Stanisława Augusta
Chaos monetarny, jaki pozostał po czasach saskich,
Stanisław August opanował już na początku swojego
panowania (1764–1795). Król nie tylko prowadził
skuteczną politykę pieniężną, lecz także
osobiście dbał o jakość i wygląd monet. Co więcej,
kiedy na początku mennica przynosiła straty,
pokrywał deficyt z własnej szkatuły. Nowy system
monetarny został wprowadzony w 1766 r. na
mocy uniwersału Komisji Skarbowej. Bito dukaty,
talary i ich frakcje oraz najpowszechniejsze
monety miedziane: trojaki, grosze, półgrosze i szelągi. Niektóre z nich nosiły napis również
w języku polskim, który informował o nazwie
monety i pochodzeniu krajowego kruszcu wydobywanego
wówczas w podkieleckich kopalniach.
Monety bito najpierw w Krakowie, a potem już
tylko w nowo otwartej mennicy warszawskiej.
Z niej pochodzi moneta miedziana o nominale
1 grosz. Na stronie głównej, czyli na awersie, pod
koroną został umieszczony monogram królewski
złożony z liter SAR (Stanislaus Augustus Rex).
Rozdziela on datę wybicia: 17 – 86. Na stronie
odwrotnej, czyli na rewersie, pod koroną przedstawiono
pięciopolową tarczę z herbami Polski
i Litwy oraz herbem Ciołek Poniatowskich w środku. U dołu widać litery E.B. oznaczające warszawskiego
mincerza Efraima Brenna, a w otoku
napis: GROSZ Z MIEDZI KRAIOWEY.
Na awersie nowej monety kolekcjonerskiej umieszczono
obok siebie dwa okręgi: z lewej strony
z wizerunkiem orła ustalonym dla godła Rzeczypospolitej
Polskiej, napisem RZECZPOSPOLITA POLSKA,
rokiem emisji: 2024 oraz nominałem 20 ZŁ.
W okręgu z prawej strony natomiast został odwzorowany
rewers opisanej wyżej monety Stanisława
Augusta z tarczą pięciopolową. Jako tło wykorzystano
piękny medal Jana Filipa Holzhäussera z przedstawieniem
Junony Monety, wybity w 1766/1767 r. dla upamiętnienia reformy monetarnej i otwarcia
nowej mennicy w Warszawie.
Na rewersie nowej monety głównym elementem
jest awers monety Stanisława Augusta z jego
monogramem i datą 1786. Tłem, usytuowanym
z lewej strony, jest superekslibris króla z pięciopolową
tarczą herbową. Stanowi ona pełną
analogię do tarczy z monety o nominale 1 grosz.
Całość dopełnia napis w otoku: GROSZ Z MIEDZI
KRAJOWEJ STANISŁAWA AUGUSTA.
Stanisław Suchodolski