Na konferencjach w Teheranie, Jałcie i Poczdamie trzy wielkie mocarstwa zdecydowały o zmianie granic kilku państw środkowej Europy. Największe z tych zmian wynikały ze zgody Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii na zachowanie przez Związek Sowiecki większości terytoriów, które wydarł on Polsce napaścią na nasze państwo we wrześniu 1939 r. – dokonanej kilkanaście dni po rozpoczęciu inwazji przez hitlerowskie Niemcy. Jako rekompensatę za niemal połowę zagarniętego przez ZSRS obszaru przedwojennej Polski, naszemu państwu przyznano ziemie należące przed II wojną do Trzeciej Rzeszy, które były jednak mniejsze o około jedną piątą. Zwycięskie mocarstwa uznały też za niedopuszczalne pozostawienie w granicach Polski zwartych skupisk ludności niemieckiej, której liczni przedstawiciele byli odpowiedzialni za jedne z największych w dziejach grabieże, zniszczenia i dokonywane z premedytacją zbrodnie – w szczególności za śmierć około 6 milionów obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, w tym blisko 3 milionów obywateli narodowości żydowskiej. Z tych przyczyn z całego terytorium Polski została wysiedlona ludność niemiecka, a na jej miejsce przybywali przede wszystkim Polacy ekspatriowani z ziem anektowanych przez Związek Sowiecki.

Od 1945 r. granice Polski na zachodzie przebiegają wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej, a na północy – wzdłuż wybrzeża Bałtyku, podobnie jak za czasów pierwszych Piastów. Tym samym do Polski powróciły: Warmia, Gdańsk, ziemie babimojska i pilska oraz inne tereny zagarnięte przez Prusy w wyniku rozbiorów, których II Rzeczpospolita nie zdołała odzyskać. W granicach naszego państwa znalazła się również część Śląska, na której zostały stoczone najkrwawsze walki III powstania śląskiego, oraz dawne ziemie Prus Książęcych, które przez wieki stanowiły polskie lenno. Dolny Śląsk, Ziemia Lubuska i Pomorze Zachodnie ze Szczecinem powróciły po stuleciach, w których wielokrotnie zmieniały swą przynależność państwową.

Ziemie Zachodnie i Północne należały do najbardziej zniszczonych i rozgrabionych obszarów Europy. Mimo niewyobrażalnych strat ludzkich – proporcjonalnie największych wśród wszystkich narodów uczestniczących w II wojnie światowej – naród polski zdołał odbudować tę niemal jedną trzecią terytorium państwa, przywracając życie i rozwój wyniszczonym regionom.

Artur Adamski

Na rewersie monety został umieszczony orzeł Przemysła II – władcy, który jako pierwszy od XI w., przezwyciężając rozbicie dzielnicowe, w 1295 r. koronował się na króla Polski. Przyjęty przez niego znak to również pierwszy oficjalny herb całego państwa. Orzeł wraz z tytułem monety jest przedstawiony na tle stylizowanej, współczesnej mapy Polski, obwiedzionej wstęgą o barwach flagi Rzeczypospolitej Polskiej.

Na awersie widnieje wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej na tle stylizowanej, współczesnej mapy Polski oraz nominał, napis: Rzeczpospolita Polska i rok emisji.

Numizmaty powiązane z artykułem