Franciszkanie osiedli w Kaliszu, najstarszym mieście w Polsce (łac. Kalis Poloniae urbs vetustissima) najwcześniej spośród wszystkich domów zakonnych w Wielkopolsce. Świątynia franciszkańska w Kaliszu nosi wezwanie św. Stanisława BM. Otoczona z jednej strony ramionami Prosny, wpisana w najstarsze granice miasta okolonego niegdyś murami, do dziś fascynuje i zadziwia swoją historią i pięknem. W trakcie licznych najazdów i pożarów pod koniec XIII w. i w pierwszej połowie XIV w. kościół Franciszkanów uległ zniszczeniu. Jego odbudowa – realizowana z pomocą finansową Kazimierza Wielkiego – trwała do 1339 r. Korpus świątyni uzyskał wówczas formę wspartej na czterech filarach hali o kwadratowych przęsłach nawy środkowej, z podłużnie prostokątnymi i znacznie węższymi przęsłami naw bocznych, zakończonymi ostrołukowymi arkadami międzynawowymi. Sklepienie prezbiterium dzisiejszy swój wygląd zyskało po odbudowie z pożarów z lat 1537 i 1559, reprezentując typową, krzyżowo-żebrową, gotycką formę.

Czteroprzęsłowa kaplica (ze sklepieniem kolebkowo-krzyżowym), usytuowana na przedłużeniu północnej nawy kościoła przez kilka stuleci pełniła funkcję Kaplicy Męki Pańskiej, a od 1961 r. przeznaczona na centrum kultu Przenajświętszego Sakramentu zwana jest Kaplicą Nieustającej Adoracji.

Księżnej Jolancie Franciszkanie kaliscy poświęcili odrębną kaplicę (1858), a kult błogosławionej spotęgowało sprowadzenie sto lat później relikwii, za zgodą prymasa Stefana Wyszyńskiego. Srebrny relikwiarz do dzisiaj jednoczy wiernych.

Wspólnota kaliskich Franciszkanów wierna jest do dzisiaj regule opracowanej przez św. Franciszka, poddanej korekcie przez św. Bonawenturę oraz kolejnym zabiegom reformatorskim (głównie reformie papieża Leona XIII).

Franciszkanie, w duchu charyzmy św. Franciszka, od przeszło 750 lat niosą swoją posługę społeczeństwu Kalisza oraz okolic i z gorliwością prowadzą pracę duszpasterską. Stworzyli istniejący do dzisiaj trzeci zakon tercjarski dla mężczyzn i kobiet pozostających w rodzinach, czyli osób posiadających swój dorobek i określony stan majątkowy, ale czyniących praktyki pobożne oraz szlachetne uczynki pokutne na rzecz Franciszkanów i lokalnej społeczności.

Konwent franciszkański przez wieki był lokalnym ośrodkiem oświaty i opieki społecznej, szerzył duchowość franciszkańską i wierność Kościołowi. Dobrze wyposażona apteka i biblioteka klasztorna zawsze służyły zakonnikom oraz społeczeństwu, a dzieła ze zbiorów kaliskich minorytów – dziś już mocno rozproszone – potwierdzają niezwykle obszerny niegdyś zakres tematyczny.

Jak bardzo bliski wielu ludziom był kościół Franciszkanów świadczą liczne epitafia, ołtarze boczne, rozliczne rzeźby i obrazy z różnych wieków oraz arcybogata architektura świątyni i klasztoru z jego urokliwymi krużgankami.

Od ośmiu wieków Kalisz – dzięki Franciszkanom – był miejscem życia zakonnego, formacji, studiów, pracy, opieki nad ubogimi oraz służby Bogu, ojczyźnie i człowiekowi.

Liczne renowacje, przebudowy i wciąż trwające remonty świątyni są dowodem posiadania wielkiego skarbu kulturowego i narodowego, jakim była – i jest – w swoich dziełach kaliska wspólnota franciszkańska.

Stało się to w roku 1257, w którym Bolesław Pobożny (1221–1279) dokonał także lokacji miasta. Stąd też książę i jego żona Jolanta uważani są za niekwestionowanych fundatorów kościoła i klasztoru.

Kaliscy Franciszkanie w 2006 r. zostali wyróżnieni odznaką „Zasłużony dla Miasta Kalisza”, a w 2007 r. obchodzili jubileusz 750-lecia obecności w Kaliszu.

Gwardian
O. Andrzej Zawidzki

Numizmaty powiązane z artykułem