ORP „Błyskawica” był okrętem Marynarki Wojennej II Rzeczypospolitej, brał udział w II wojnie światowej, a po powrocie do kraju i uczestnictwie w działalności szkoleniowej, został okrętem muzealnym. Jest symbolem ciągłości tradycji Marynarki Wojennej. To znany i dostępny okręt, stale prezentujący jej znaki i symbole, pozwalający obserwować elementy ceremoniału morskiego oraz spotkać się z kadrą floty.

„Błyskawicę” zbudowała dla polskiej Marynarki Wojennej w latach 1935–1937 brytyjska stocznia John Samuel White & Company Ltd. Shipbuilders and Engineers w Cowes, na wyspie Wight. Okręt zwodowano 1 października 1936 r., polską banderę wojenną podniesiono na nim 25 listopada 1937 r., a 1 grudnia tego roku po raz pierwszy wszedł do macierzystego portu w Gdyni. Projekt okrętu został wzbogacony polską myślą techniczną. Część jego wyposażenia pochodziła z kraju.

„Błyskawica” weszła w skład Dywizjonu Kontrtorpedowców. Przed wybuchem wojny, w wyniku realizacji planu operacyjnego „Peking”, dywizjon (z wyjątkiem „Wichra”) został skierowany do Wielkiej Brytanii. Podczas wojny okręt walczył w składzie Polskiej Marynarki Wojennej z baz Wielkiej Brytanii. Brał udział w operacji norweskiej, osłonie ewakuacji z Dunkierki, bitwie o Atlantyk, operacjach desantowych w Afryce Północnej i Normandii oraz innych operacjach morskich. W 1942 r. bronił bohatersko miasta Cowes przed niemieckim bombardowaniem (w mieście działa stowarzyszenie Friends of the ORP „Błyskawica” Society). Przebył 146 000 mil morskich, brał udział w osłanianiu 83 konwojów, przeprowadził 108 patroli, uczestniczył w zatopieniu dwóch okrętów nawodnych przeciwnika, uszkodził trzy okręty podwodne, zestrzelił na pewno cztery samoloty, a trzy prawdopodobnie. Trzykrotnie uległ poważnym uszkodzeniom.

W 1947 r. powrócił do Polski i po remoncie oraz przezbrojeniu został sklasyfikowany jako okręt obrony przeciwlotniczej. Gdy zakończył ostatni etap służby, po odpowiednim dostosowaniu, w 1976 r. zastąpił zużytą „Burzę” – pierwszy polski okręt muzealny. Na okręcie muzeum „Błyskawica”, który sam jest wielkim eksponatem, można podziwiać uzbrojenie artyleryjskie i broń podwodną, przedziały maszynowo-kotłowe, fragmenty pomieszczeń załogi i radiostację oraz stałą wystawę historyczną. Zasadnicze dane taktyczno-techniczne ORP „Błyskawica”: wyporność – 2 782 t, długość – 113,98 m, szerokość – 11,30 m, zanurzenie – 3,78–4,01 m, moc maszyn – 54 000 KM, prędkość maksymalna – 42,5 w. W trakcie służby okręt przechodził modernizacje uzbrojenia. Ostatni jego wariant to cztery podwójne wieże artyleryjskie kalibru 100 mm, cztery podwójne i dwa pojedyncze 37 mm działa przeciwlotnicze, 533,4 mm potrójna wyrzutnia torpedowa oraz cztery miotacze i dwie wyrzutnie bomb głębinowych. Ponad 30 lat był eksploatowany w służbie liniowej, szczególnie intensywnie w czasie działań wojennych. Od 1969 r. cumował stale w Świnoujściu, a od 1976 r. – w Gdyni.

Na okręcie odbywają się uroczystości Marynarki Wojennej – promocje, wręczanie nominacji i odznaczeń, apele i pożegnania oraz sympozja i spotkania. Corocznie zwiedza go kilkadziesiąt tysięcy osób. W 1985 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Okrętu Muzeum „Błyskawica”. W 1987 r. „Błyskawica”, jako jedyny okręt Marynarki Wojennej, została odznaczona Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Uzasadniono to zasługami bojowymi jednostki podczas II wojny światowej oraz po przekształceniu jej w okręt muzeum – prowadzeniem efektywnej działalności wywołującej akcje patriotyczne.

W 2007 r. stowarzyszenie World Ship Trust uhonorowało okręt za zasługi wojenne prestiżową International Maritime Heritage Award. Tak „Błyskawica” dołączyła do międzynarodowej floty okrętów, których działania niejednokrotnie pomagały zmienić bieg historii.

Walter Pater
Muzeum Marynarki Wojennej

Numizmaty powiązane z artykułem