Tematyka monet
Lekki krążownik „Dragon”
Lekki krążownik „Dragon” był pierwszym tej klasy okrętem
bojowym polskich sił morskich. Zbudowany w latach 1917–1918
przez stocznię Scott’s Shipbuilding & Engineering Company
Limited w Greenock dla brytyjskiej marynarki wojennej był
prototypem serii ośmiu krążowników lekkich typu „D”. Wśród nich
był również ORP „Conrad”, drugi polski okręt tej klasy.
W czasie służby w Royal Navy, ówczesny, HMS „Dragon” pływał
po prawie wszystkich morzach i oceanach. W ostatnim roku
I wojny światowej brał udział w patrolach na Morzu Północnym.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Wielkiej Brytanii. Od
rozpoczęcia wojny do przekazania Polskiej Marynarce Wojennej
uczestniczył w działaniach wojennych na Morzu Północnym
i Oceanie Atlantyckim, a od końca 1941 r. do powrotu na Wyspy
Brytyjskie – w operacjach na Dalekim Wschodzie.
Przejęty przez Polską Marynarkę Wojenną 15 stycznia 1943 r.
w Birkenhead, dopiero 17 maja otrzymał oficjalną nazwę
ORP „Dragon”. Początkowo proponowane nazwy „Lwów” oraz
„Westerplatte” nie zostały zaakceptowane, pozostawiono więc
nazwę oryginalną, która w języku angielskim znaczy „Smok”
i ma bogatą tradycję. Jednocześnie nawiązano nią do galeonu
„Smok” - pierwszego okrętu budowanego dla Polski w Elblągu
w latach 1570-1572.
Po zakończeniu remontu i przezbrojenia oraz skompletowaniu
personelu jesienią 1943 r. rozpoczęło się szkolenie załogi
ORP „Dragon”. 20 lutego 1944 r. krążownik wyszedł w pierwszy
rejs bojowy pod polską banderą wojenną na Morze Norweskie
w zespole dalekiej osłony konwoju „JW-57” idącego do Murmańska
i następnie – „RA-57”, powracającego stamtąd. Na początku
marca powrócił do Scapa Flow, po czym w składzie brytyjskiej
10. Eskadry Krążowników, do której został przydzielony, rozpoczął
przygotowania do wzięcia udziału w operacji lądowania wojsk
sprzymierzonych w Normandii.
Zadaniem 10. Eskadry Krążowników było artyleryjskie wsparcie
lądowania sił alianckich i obezwładnienie niemieckiej obrony
francuskiego wybrzeża. Od 6 czerwca do 8 lipca 1944 r. ORP „Dragon”
ochraniał wschodnie skrzydło lądujących wojsk, bombardując
w rejonie Caen niemieckie umocnienia i baterie artylerii
nadbrzeżnej oraz kolumny wojsk niemieckich przemieszczające
się wzdłuż wybrzeża. 8 lipca 1944 r., około godziny 5.00, został
storpedowany i ciężko uszkodzony przez niemiecki miniaturowy
okręt podwodny (tzw. żywą torpedę) typu „Neger”. W wyniku
silnej eksplozji śmierć poniosło 37 członków załogi, a 14 zostało
rannych. Zniszczenia ORP „Dragon” były rozległe, ale początkowo
zamierzano go uratować. Ostatecznie podjęto jednak ekonomicznie
uzasadnioną decyzję o osadzeniu okrętu na dnie w rejonie odcinka
inwazyjnego „Sword” w Normandii. Wrak krążownika stał się
elementem głównego falochronu portu „Mulberry”. Kilka miesięcy
później większość ocalałej załogi „Dragona” zaczęła służbę na
lekkim krążowniku „Conrad”.
Dowódcami okrętu byli: od 15 stycznia 1943 r. do 12 stycznia 1944 r.
– kmdr Eugeniusz Pławski i od 12 stycznia do 15 lipca 1944 r.
– kmdr por. Stanisław Dzienisiewicz.
Wymiary, prędkość, siła rażenia i wyposażenie bojowe ORP
„Dragon” w 1944 r. przedstawiały się następująco: wyporność
4850 t, wymiary: 143,65 x 14,10 x 5,33 m, napęd: dwa zespoły
turbin o mocy 40 000 KM, prędkość maksymalna 29 w., zasięg
6 700 Mm przy 10 w. i 1 400 Mm przy 29 w., uzbrojenie: pięć
152-milimetrowych armat morskich, 102-milimetrowa podwójnie
sprzężona armata uniwersalna, dwie 40–milimetrowe poczwórnie
sprzężone armaty przeciwlotnicze oraz trzy podwójnie sprzężone
i cztery pojedyncze 20-milimetrowe armaty przeciwlotnicze,
opancerzenie na linii wodnej miało grubość 38–76 mm, a pokładu
25 mm. Załoga okrętu liczyła 30 oficerów oraz 430 podoficerów
i marynarzy.
Walter Pater
Muzeum Marynarki Wojennej