ORP „Piorun” był brytyjskim niszczycielem typu „N”, zbudowanym w latach 1939-1940 w stoczni John Brown Co. w Clydebank. 5 listopada 1940 r. został przekazany przez admiralicję brytyjską Polskiej Marynarce Wojennej w zamian za utracony pod Narwikiem niszczyciel „Grom”. Po przeszkoleniu załogi „Piorun” rozpoczął służbę patrolową na wodach brytyjskich oraz w eskorcie konwojów atlantyckich. W styczniu 1941 r. włączono go do eskadry poszukującej na północnym Atlantyku niemieckich pancerników „Scharnhorst” i „Gneisenau”. Podczas postoju w Glasgow, w marcu, brał udział w ratowaniu załogi zbombardowanego podczas nalotu pancernika „Duke of York”. W tym miesiącu wszedł w skład eskorty konwojów kursujących pomiędzy Wielką Brytanią a Kanadą. W kwietniu, wraz z brytyjskim niszczycielem, uratował około 290 osób z brytyjskiego krążownika pomocniczego „Rajputana”, zatopionego między Islandią a Grenlandią.

Największą sławą okrył się podczas pościgu na Oceanie Atlantyckim za niemieckim pancernikiem „Bismarck”. 26 maja 1941 r., odwołany z eskorty konwoju, wszedł do zespołu niszczycieli, którego zadaniem było odnalezienie „Bismarcka”, zagrażającego brytyjskim liniom komunikacyjnym. Nocą, w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, wykrył przeciwnika i nawiązał z nim kontakt bojowy. Około godziny manewrował, tak aby niemiecki pancernik nie stracił go z pola widzenia. Co prawda, polski okręt nie był w stanie przeprowadzić ataku torpedowego i skutecznie odpowiedzieć na ostrzał przeciwnika, ale zadanie wykonał – wykrył nieprzyjaciela i utrzymał z nim kontakt oraz zameldował o jego pozycji. Alianckie siły główne zostały naprowadzone i w kilkanaście godzin później zatopiły „Bismarcka”.

Niszczyciel „Piorun” został następnie skierowany na Morze Śródziemne, gdzie ponownie brał udział w eskortowaniu konwojów. W styczniu 1942 r. powrócił do Wielkiej Brytanii, skąd wraz z innymi niszczycielami sześciokrotnie eskortował konwoje przez Atlantyk oraz trzykrotnie uczestniczył w eskorcie konwojów arktycznych. W 1943 r., ponownie skierowany na Morze Śródziemne, brał udział w inwazji na Włochy. A od listopada – po powrocie na wody brytyjskie – znów był włączany do osłony konwojów atlantyckich. W czerwcu 1944 r. wziął udział w zwycięskiej nocnej bitwie niszczycieli pod Ile de Batz oraz starciu koło Jersey, a 12 sierpnia 1944 r. zatopił koło La Rochelle przerywacz zagród minowych „Sperrbrecher 7”. Po remoncie, zakończonym w styczniu 1945 r., prowadził jeszcze działania na wodach przybrzeżnych, a po zakończeniu wojny przewoził zaopatrzenie dla Polaków znajdujących się w Danii i Norwegii. 28 września 1946 r. został zwrócony władzom Wielkiej Brytanii i pod nazwą „Noble” służył w Royal Navy do 1955 r., kiedy został złomowany.

„Piorun” miał 1773 t wyporności oraz wymiary: długość 108,66 m, szerokość 10,87 m i zanurzenie 3,50 m. Jego załoga liczyła 10 oficerów oraz 190 podoficerów i marynarzy. Uzbrojony był w trzy podwójne 120-milimetrowe armaty morskie oraz działa przeciwlotnicze: 102-milimetrowe (zainstalowane w 1942 r.), 40-milimetrowe poczwórnie sprzężone oraz cztery 20-milimetrowe. Ponadto miał dwa 7,7-milimetrowe ciężkie karabiny maszynowe, 533,4-milimetrową pięciorurową wyrzutnię torpedową, osiem torped, dwie wyrzutnie i dwa miotacze bomb głębinowych oraz 42 bomby głębinowe. Napędzały go dwa zespoły turbin o mocy 40 000 KM. Osiągał prędkość maksymalną 33,25 węzłów, a jego zasięg wynosił 5 500 Mm przy prędkości 15 węzłów i 3 700 Mm przy 20 węzłach.

Dowódcami okrętu byli: kmdr por. Eugeniusz Pławski (od 5 listopada 1940 r. do 30 grudnia 1941 r.), kmdr por. Stanisław Hryniewiecki (od 17 stycznia do 24 maja 1942 r.), kmdr ppor. Tadeusz Gorazdowski (od 24 maja 1942 r. do 1 maja 1943 r.), kmdr por. Stanisław Dzienisiewicz (od 1 maja do grudnia 1943 r.), ponownie kmdr ppor. Tadeusz Gorazdowski (od 7 stycznia 1944 r. do 7 stycznia 1945 r.), kmdr ppor. Jan Tchórznicki (od 7 stycznia do listopada 1945 r.), a następnie – do zwrócenia okrętu Royal Navy – kmdr ppor. Wszechwład Maracewicz.

Walter Pater
Muzeum Marynarki Wojennej

Numizmaty powiązane z artykułem