Hipolit Cegielski (1813-1868) - wybitny poznański przemysłowiec, jeden z najbardziej zasłużonych polskich działaczy społecznych XIX w., propagator pracy organicznej. Współtworzył podstawy polskiej samoorganizacji i nowoczesnego życia gospodarczego w zaborze pruskim.

Urodził się w rodzinie drobnoszlacheckiej. Uczęszczał do szkół w Trzemesznie i Poznaniu. Po studiach filologicznych w Berlinie został profesorem poznańskiego gimnazjum św. Marii Magdaleny, którego wcześniej był uczniem. Jednocześnie uprawiał działalność naukową, wydając m.in. rozprawę „O słowie polskim” (1842), a przede wszystkim „Naukę poezji” (1845), kilkakrotnie wznawiany zarys teorii poetyckiej z bogatą antologią poezji polskiej. W 1846 r. w związku z rozbiciem rozległego niepodległościowego spisku, władze pruskie nakazały profesorom przeszukanie uczniowskich stancji. Cegielski odmówił, co spowodowało utratę posady. Jako głowa rodziny musiał znaleźć inne źródło utrzymania. Założył więc w Poznaniu sklep wyrobów żelaznych, który oferował m. in. proste maszyny rolnicze (pługi, radła, wozy). Z czasem przedsiębiorstwo Cegielskiego stało się największą w regionie fabryką maszyn rolniczych, produkującą nie tylko na rynek miejscowy, ale także dla Królestwa Polskiego i Rosji. Jego wyroby były nagradzane na wystawach przemysłowych w Prusach i za granicą.

Jednocześnie Cegielski angażował się nieustannie w działania o charakterze narodowym. W 1848 r. redagował „Gazetę Polską”, organ prasowy ruchu polskiego w Poznariskiem. W roku 1859 doprowadził do powstania „Dziennika Poznańskiego”, przez następne osiemdziesiąt lat jednej z czołowych gazet codziennych. Był filarem ruchu organizacyjnego w Wielkopolsce, jako wiceprezes przez lata kierował faktycznie Towarzystwem Naukowej Pomocy, stał na czele Towarzystwa Przemysłowców i Centralnego Towarzystwa Gospodarczego. W 1857 r. znalazł się wśród członków założycieli Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, w 1861 r. przyczynił się do powołania pierwszej w Wielkim Księstwie Poznańskim spółki kredytowej.

W latach 60. XIX w. stał się niekwestionowanym liderem społeczności polskiej w Poznańskiem. Już współcześni widzieli w nim nowoczesnego patriotę, człowieka, który potrafił z powodzeniem stawić czoła wyzwaniom swoich czasów.

Przemysław Matusik

Numizmaty powiązane z artykułem