Przemysł II, syn księcia poznańskiego Przemysła I oraz Elżbiety, córki Henryka II Pobożnego wrocławskiego, urodził się 14 października 1 257 r., cztery miesięce po śmierci ojca. W prowincji wielkopolskiej panował księżę kaliski, jego stryj, Bolesław Pobożny. Skupiał on w swych rękach władzę nad całę Wielkopolskę, w tym poznańskim księstwem Przemysła I, i z tego tytułu objęł opiekę nad małoletnim bratankiem. Sam nie majęc syna, troskliwie wprowadzał Przemysła w arkana polityki, przygotowujęc do objęcia w przyszłości niemałego dziedzictwa, którym była Wielkopolska. W przeciwieństwie do rozdrobnionych Kujaw, Mazowsza i Śląska stanowiła ona jednolitą całość. Bolesław powierzał bratankowi ważne zadania polityczne, jak nominalne dowództwo wyprawy na Brandenburgię w 1272 r., kiedy odzyskano strategiczny gród Drezdenko nad Notecią. Jednakże stryj nie chciał dzielić się z bratankiem ani władzą, ani księstwem, zwlekając z wydzieleniem Przemysłowi ojcowskiego księstwa poznańskiego, mimo że ten osiągnął wiek 15 lat, ówcześnie umożliwiający już samodzielne rządy. W 1274 r. Brandenburczycy spalili Poznań. Ambitny bratanek nie chciał czekać na dziedzictwo i skupiwszy wokół siebie stronnictwo możnowładcze, zbuntował się i korzystając z trudności stryja, wymógł na nim oddanie dzielnicy ojcowskiej wraz z Poznaniem. Od razu uwikłał się w zatargi między książętami śląskimi, wspomagając Henryka IV Probusa, księcia wrocławskiego. Po bezpotomnej śmierci Bolesława Pobożnego w 1279 r. Przemysł otrzymał jego dzielnicę i w ten sposób ponownie połączył wszystkie ziemie Wielkopolski. Nie odwzajemniając przychylności Przemysła, Henryk IV Probus podstępnie uwięził go w 1281 r. i zmusił do oddania ziemi wieluńskiej, a trzy lata później, wspierając rycerstwo buntujące się przeciw wielkopolskiemu księciu, zajął ziemię kaliską. W 1282 r. Przemysł zawarł w Kępnie układ z Mściwojem II, księciem gdańskim, zapewniający Przemysłowi objęcie Pomorza Gdańskiego po śmierci Mściwoja. Sojusz ten zahamował agresję brandenburską na Pomorzu. W 1287 r. Przemysł i Mściwój zawarli w Słupsku przymierze brandenburskie z księciem zachodniopomorskim Bogusławem IV. Przemysł odzyskał również ziemię kaliską i rudzką. W 1290 r. na mocy testamentu Henryka Probusa objął rządy w Krakowie. Wkrótce jednak utracił je na rzecz Władysława Łokietka, księcia sieradzkiego, a następnie króla Czech, Wacława II. W celu opanowania Małopolski, kluczowej dla całej Polski dzielnicy, Przemysł zawarł trójstronne przymierze z książętami kujawskimi: Władysławem Łokietkiem i Kazimierzem, księciem łęczyckim. W 1293 roku poślubił Małgorzatę, córkę Albrechta III, margrabiego brandenburskiego. Związek ten umożliwił mu po śmierci Mściwoja II objęcie w 1295 r. bez przeszkód ze strony margrabiów brandenburskich zapisanego mu w testamencie Pomorza Gdańskiego. Przemysł stał się w ten sposób najpotężniejszym z piastowskich książąt. Dało mu to realne możliwości zjednoczenia ziem polskich, tym bardziej że tendencje zjednoczeniowe, głównie wyższego duchowieństwa, popieranego przez rycerstwo i mieszczaństwo, stawały się coraz silniejsze. Nie czekając na odzyskanie Krakowa, 26 czerwca 1295 r. w Gnieźnie arcybiskup Jakub Świnka koronował Przemysła na króla Polski. Koronacja ta - pierwsza od czasów Bolesława Śmiałego - podkreśliła zasadę jedności państwa i choć nie doprowadziła do całkowitego zjednoczenia wszystkich ziem polskich, przywróciła jednak Królestwo Polskie. Koronacja napotkała opór w kraju - niektórych rodów możnowładczych - oraz za granicą. Część możnych wielkopolskich, zwłaszcza Nałęczów i Zarębów, przyjęła akt koronacji jako zagrożenie dla swych interesów i sprzymierzyła się z margrabiami brandenburskimi. Z ich polecenia, przy współudziale rodu Zarębów, król został zamordowany 8 lutego 1296 r. w Rogoźnie. Pochowano go w katedrze poznańskiej. Przemysł był trzykrotnie żonaty, z drugiego małżeństwa pozostawił córkę Ryksę Elżbietę. Zbrodnia rogozieńska przyczyniła się do gwałtownego wzrostu nastrojów antyniemieckich w Polsce i prawdopodobnie wpłynęła na odwrócenie się wielkopolskiego społeczeństwa od następcy Przemysła, Henryka III Głogowskiego (który na mocy testamentu otrzymał dzielnicę Przemysła) ku księciu Władysławowi Łokietkowi, znanemu z niechęci do Niemców.

Numizmaty powiązane z artykułem