Konik polski (zwany potocznie tarpanem) jest najbliżej spośród wszystkich współczesnych ras koni spokrewniony z dziko żyjącymi tarpanami – końmi dość powszechnymi w naszych lasach w średniowieczu. Gatunek ten był stopniowo tępiony, część osobników odławiana i krzyżowana z innymi rasami koni. Pod koniec XVIII w. ostatnie tarpany zostały umieszczone w zwierzyńcu Ordynacji Zamojskich. Największe zasługi w hodowli tej rasy położył prof. Tadeusz Vetulani (również autor nazwy konik polski). Z jego inicjatywy założono w Białowieży w 1936 r. „Rezerwat Konika Polskiego Typu Tarpana Leśnego”. Rasę uzyskano metodą krzyżowania wstecznego koni z dominującymi cechami tarpana. Wysiłki te zostały niemal zniweczone podczas II wojny światowej, wskutek zarekwirowania przez Niemców całej hodowli liczącej wówczas ok. 40 osobników. Na szczęście po wojnie udało się ich część odzyskać i w Popielnie odtworzyć stado zarodowe.

Koniki polskie wykazują wiele cech typowych dla swoich dzikich przodków, jak ciemnopopielate umaszczenie z czarną pręgą wzdłuż grzbietu, często pręgi na kończynach, gęstą (zwłaszcza zimą) sierść, długą grzywę i ogon, nieduże i silnie owłosione uszy, krótką i grubą szyję, dużą i stosunkowo szeroką głowę, mocne kopyta niewymagające stosowania podków, niski wzrost (do 140 cm) i niewielką masę ciała (do 400 kg). Są długowieczne, odporne na choroby i warunki pogodowe, a mało wymagające żywieniowo. Mogą cały rok przebywać na swobodzie, nie korzystając ze stajni. Jest to rasa łagodna, łatwa do ułożenia, często używana do nauki jazdy konnej przez dzieci, także w hipoterapii.

Obecnie w Polsce w różnych hodowlach, rezerwatach i parkach narodowych mamy już kilkaset koników polskich. Koniki wykorzystywane są także w programach przeciwdziałania sukcesji leśnej (czyli zarastania przez drzewa i krzewy polan i łąk śródleśnych), np. w parkach narodowych Biebrzańskim i Ujścia Warty. Poza Polską rasa ta jest bardzo popularna m.in. w Niemczech i Holandii.

Dr hab. Kajetan Perzanowski
Stacja Badawcza Fauny Karpat
Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Numizmaty powiązane z artykułem