Uniwersytet Warszawski obchodzi w 2016 r. jubileusz 200-lecia. Utworzony 19 listopada 1816 r. aktem erekcyjnym cara Rosji i króla Polski, Aleksandra I, rozpoczął swoją działalność w 1818 r., pod nazwą Królewski Warszawski Uniwersytet. Kierowała nim Rada Ogólna, na której czele stał Stanisław Staszic. Godłem uczelni był orzeł biały w koronie, z rozwiniętymi skrzydłami, trzymający w szponach gałązkę wawrzynu i palmy, otoczony pięcioma gwiazdami, których liczba odpowiadała liczbie utworzonych wydziałów: Prawa, Lekarskiego, Filozoficznego, Teologicznego oraz Nauk i Sztuk Pięknych. Po upadku powstania listopadowego uczelnię zamknięto, a cenne zbiory wywieziono do Petersburga.

Dzięki staraniom Aleksandra Wielkopolskiego w 1862 r. uniwersytet reaktywowano pod nazwą Szkoły Głównej, która funkcjonowała jedynie do 1869 r. W jej miejsce powstał Uniwersytet Cesarski, z wykładowym językiem rosyjskim, od 1905 r. powszechnie bojkotowany przez Polaków. W 1915 r. reaktywowano polskojęzyczny Uniwersytet Warszawski, a studia po raz pierwszy mogły podjąć kobiety. W międzywojniu UW stał się największą polską uczelnią z ponad 250 nauczycielami akademickimi i 10 000 studentów. Wkrótce po zajęciu stolicy przez Niemców w 1939 r. uczelnia została zamknięta. W czasie okupacji działał uniwersytet podziemny, w którego zajęciach w 1944 r. brało udział niemal 300 pracowników i ponad 3000 studentów. Podczas powstania warszawskiego teren Uniwersytetu był miejscem walk powstańców ze zgrupowania „Krybar”; po upadku powstania, w którym poległo wielu pracowników i studentów UW, budynki, wyposażenie i zbiory zostały w większości zniszczone.

Uniwersytet wznowił działalność w 1945 r. Ważnym wydarzeniem w jego powojennej historii, znanym szerzej jako Marzec 1968, były strajki i manifestacje studentów nastawionych krytycznie do ustroju, które zostały stłumione przez milicję. W rezultacie uczelnia straciła wielu cennych pracowników i studentów zmuszonych przez władze PRL do emigracji. UW i jego absolwenci w istotny sposób przyczynili się do odzyskania przez Polskę wolności i niepodległości po 1989 r.

Na Uniwersytecie studiowało 5 późniejszych noblistów. Obecnie na uczelni kształci się ponad 48 000 studentów i doktorantów oraz pracuje 3500 pracowników naukowych, którzy realizują największą liczbę grantów badawczych w Polsce. Uczelnia prowadzi badania we wszystkich dyscyplinach nauk humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych.

Prof. dr hab. Aleksander Bursche

Numizmaty powiązane z artykułem