Tematyka monet
250. rocznica założenia Mennicy Warszawskiej
Reforma monetarna 1765 roku, dokonana przez
króla Stanisława Augusta Poniatowskiego jako
próba ratowania podupadłej gospodarki, stała się
powodem otwarcia Mennicy Warszawskiej, wybudowanej
przy ul. Bielańskiej. Maszyny mennicze
ruszyły 250 lat temu – 10 lutego 1766 roku. W mennicy
bito monety i medale ze złota, srebra i miedzi.
Ich wysoki kunszt artystyczny zapewniał nadworny
medalier – Jan Filip Holzhausser.
Rozbiory Polski kończą w 1795 roku działalność
mennicy stanisławowskiej i dopiero po piętnastoletniej
przerwie, w dobie Księstwa Warszawskiego,
otwiera ona swe podwoje, wybijając ogromne
ilości monet na potrzeby toczących się wojen
napoleońskich.
Jej monety opatrzone są herbem Księstwa Warszawskiego
i portretem jego władcy – Fryderyka
Augusta.
Traktat Wiedeński z 1815 r. zamyka ten rozdział
działalności Mennicy Warszawskiej. Car Aleksander
I, będący formalnie królem Polski, wprowadza
w Królestwie Polskim nowy system monetarny,
powiązany z systemem Cesarstwa. W 1820
roku, w związku z rozwojem obiegu monetarnego,
zostaje ukończony nowy, okazały gmach mennicy,
stojący tuż obok dawnej budowli. Po upadku
powstania listopadowego, w latach 1832–1842,
Mennica Królestwa wybija tylko monety dwujęzyczne
– polsko-rosyjskie. Później następuje całkowita
rusyfikacja mennictwa i w latach 1842–1867
wybijane są tam już tylko rosyjskie monety miedziane.
W 1907 r. gmach Mennicy Warszawskiej
zostaje rozebrany, a na jego miejscu powstaje okazały
budynek Banku Cesarstwa.
Odrodzenie państwowości Polski po I wojnie światowej
łączy się z reformą i ujednoliceniem systemu
monetarnego Rzeczypospolitej. W 1924 r. zostaje
wybudowany nowy gmach Mennicy Warszawskiej
przy ul. Markowskiej 18. Wybijane są tu całe serie
monet obiegowych i próbnych, projektowane przez
znakomitych polskich medalierów. Wybuch II wojny
światowej i okupacja hitlerowska brutalnie kończy tę
dobrą passę mennictwa polskiego – okupant pozwala
wybijać wyłącznie monety zdawkowe, a w 1944 roku
wysadza gmach mennicy.
Po wojnie gmach mennicy zostaje odbudowany, ale
już w 1952 roku, w związku z dużymi potrzebami menniczymi,
powstaje nowy gmach Mennicy Państwowej
przy zbiegu ulic Żelaznej i Pereca. Obecnie działająca
Mennica Polska S.A. to kontynuatorka 250-letniej działalności
Mennicy Warszawskiej. W styczniu 2016 r. rozpoczęła
produkcję w nowym zakładzie produkcyjnym,
w Warszawie przy ul. Annopol 3.
Na rewersie monety (klipy) ukazano, często występujące
na monetach i medalach tego okresu, popiersie
króla Stanisława Augusta Poniatowskiego dłuta
Holzhaussera.
Przedstawiono również wizerunek podstawowej
maszyny menniczej doby stanisławowskiej,
tzw. balansjerki. Całość podkreśla maksyma Pro Fide,Grege Et Lege (Za wiarę, lud i prawo), która widniała
na medalu sławiącym wznowienie przez
króla Orderu Orła Białego.
Na awersie monety rozpoznajemy wizerunek
Zamku Królewskiego i postać Minerwy, jako
opiekunki rzemiosł, z medalu królewskiego
z 1766 roku, który wybito na pamiątkę reformy
monetarnej i założenia Mennicy Warszawskiej.
Dobór symboli i odniesień historycznych, a także
wkomponowanie w klipę wizerunku współczesnej
monety, doskonale uwydatnia ciągłość historii
menniczej w Polsce.
Lech Kokociński
prezes honorowy Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego