Najświętsza Maryja Panna od dawna ma w polskim narodzie specjalny status —jest Matką, Obroń-czynią, Królową. Odnotował to już Jan Długosz w „Rocznikach Królestwa Polskiego", nazywając Bogarodzicę Najdostojniejszą Królową świata i naszą. Na przestrzeni wieków wielu polskich władców modliło się o wstawiennictwo przed jej Cudownym Obrazem, a Jasna Góra stała się celem pielgrzymek wszystkich warstw społecznych, które składały Matce Bożej dary w postaci regaliów. Kult maryjny znalazł wyraz i rozwinięcie w ślubach króla Jana Kazimierza złożonych w katedrze lwowskiej po potopie szwedzkim. Dopełnieniem ślubów we Lwowie była uroczysta koronacja Cudownego Obrazu Matki Bożej w 1717 r. Była to pierwsza, dokonana poza Rzymem i Italią, koronacja Obrazu Matki Bożej. Ostateczną decyzję o koronacji podjął papież Klemens XI, który ofiarował drogocenne korony, a przeprowadzenie ceremonii powierzył biskupowi chełmskiemu Krzysztofowi Szembekowi.

Na stronie przedniej banknotu poświęconego okrągłej rocznicy tego wydarzenia ukazane zostały w wersji graficznej korony ofiarowane przez papieża Klemensa XI (skradzione w 1909 r.). Maryjną koronę wieńczą gwiazdy, które nawiązują do Niewiasty z wizji apokaliptycznej. Korony Maryi i Dzieciątka są podtrzymywane przez pary aniołów. Związane jest to z kultem Aniołów Stróżów, który od XVII wieku szerzyli paulini na Jasnej Górze. Pod koroną Dzieciątka na tle stylizowanych lilii andegaweńskich znajduje się monogram maryjny jako jedno z zabezpieczeń banknotu, tzw. recto-verso. Po prawej stronie widnieją stylizowane motywy wici roślinnej z barokowej ramy Cudownego Obrazu. Znakiem wodnym jest herb pauliński przedstawiający kruka z bochenkiem chleba w dziobie oraz dwa lwy wspierające się o pień palmy. Związane jest to z życiem świętego Pawła I Pustelnika, patrona paulinów. W górnym lewym rogu umieszczono motyw roślinny z antepedium ołtarza w kaplicy Matki Bożej, wykonanego z okazji koronacji.

Na stronie odwrotnej banknotu widzimy rycinę wydaną w Rzymie w 1717 r., przedstawiającą koronację Cudownego Obrazu Matki Bożej — iluminację sanktuarium i widok na ołtarz koronacyjny. Po lewej stronie widnieje plan klasztoru jasnogórskiego z obwarowaniem fortecznym, a poniżej lilia andegaweńska. Po prawej stronie znajduje się motyw roślinny z ramy Obrazu i znak wodny - herb paulinów. Symbolika teologiczna i historyczna przedstawiona na banknocie podkreśla wyjątkową rolę, jaką Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, oraz szerzej kult maryjny, odegrał w dziejach polskiego narodu.

O. Stanisław Jan Rudziński
Kustosz Zbiorów Sztuki Wotywnej Jasnej Góry

Numizmaty powiązane z artykułem