Tematyka monet
Talar Władysława IV
Mennictwo króla Władysława IV (1632–1648)
wyróżnia się spośród wszystkich innych brakiem
monety drobnej. Sejm jeszcze w 1627 r. zakazał
bowiem jej emitowania. Przyczyną tego było wielkie
pogorszenie monety krajowej, ale też napływ
w celach spekulacyjnych znacznych ilości monety
obcej, która miała złą jakość.
W rezultacie mennictwo Władysława kojarzone
jest z efektowną monetą grubą w postaci złotych
dukatów oraz srebrnych półtalarów i talarów.
Wyszły one zarówno z mennicy koronnej w Bydgoszczy,
jak i z mennic gdańskiej i toruńskiej. Nas
szczególnie będzie interesować talar z mennicy
bydgoskiej z 1642 r., który posłużył jako podstawa
do stworzenia monety upamiętniającej mennictwo
najstarszego syna Zygmunta III.
Awers tej nowej kompozycji określa okrągły stempel
z godłem i nazwą Rzeczpospolita Polska, datą
2017 i nominałem 20 ZŁ. Tło metryczki stanowi
natomiast rewers zabytkowego talara Władysława
IV z 1642 r. z ukoronowaną, 9-polową tarczą
z herbami Polski, Litwy, Szwecji, Gotlandii i Snopkiem
Wazów w środku. Tarcza została obwiedziona
łańcuchem orderu Złotego Runa, który na dole rozdzielił
napis. Po bokach tarczy data 16 – 4Z oraz litery
G – G będące inicjałami Gabriela Gerlöffa, dzierżawcy
mennicy bydgoskiej. Wokół biegnie legenda:
·SAM[ogitiae]:LIV[oniae]:NEC:NO[n]:SV[ecorum]
(Złote Runo) GOT[orum]:VAN[dalorum]:Q[ue]:HAE
[reditarius]:REX·
Na tym tle umieszczono konną postać Władysława IV.
Jest ona wzorowana na scenie hołdu składanego królowi
przez ruskich bojarów po zdobyciu Smoleńska.
Scena ta widnieje na boku królewskiego sarkofagu,
który znajduje się w katedrze na Wawelu.
Strona odwrotna monety pamiątkowej, czyli strona
główna talara Władysława IV, przedstawia piękne,
ukoronowane popiersie króla w bogatej szacie,
a w otoku legendę: VLA[dislaus]:IIII:D[ei]:G[ratia]:
REX:POL[oniae]· (na małej tarczy herb Sas Jana
Daniłowicza, podskarbiego wielkiego koronnego)
M[agnus]·D[ux]:LIT[uaniae]:RVS[siae]:PR[ussiae]:
MA[soviae]·, co razem tłumaczymy: Władysław IV
z Bożej łaski król Polski, wielki książę Litwy, Rusi,
Prus, Mazowsza, Żmudzi, Inflant, jak też Szwedów,
Gotów, Wandalów dziedziczny król.
W tle wizerunku królewskiego popiersia umieszczono
objaśnienie rodzaju monety: TALAR
WŁADYSŁAWA
IV.
Stanisław Suchodolski