Czternasta moneta serii przedstawia Henryka Walezego, urodzonego w 1551 r. syna króla Francji Henryka II i Katarzyny Medycejskiej, ostatniego z dynastii Walezjuszów. Był on pierwszym elekcyjnym królem Polski. Obrany w maju 1573 r. po bezpotomnej śmierci ostatniego z Jagiellonów – Zygmunta II Augusta, do Polski przybył w końcu stycznia 1574 r. Jego koronacja odbyła się 21 lutego w katedrze wawelskiej. Na wieść o śmierci króla Francji, swego brata Karola IX, nocą z 18 na 19 czerwca 1574 r. opuścił Polskę. W 1575 r. w Reims został koronowany na króla Francji jako Henryk III.

Na rewersie monety widnieje przeniesione z medalu popiersie króla (według obrazu pędzla Marcella Bacciarellego) profilem w prawo, w aksamitnym kapeluszu ze strusimi piórami i przypiętą nad czołem broszą, z podkręconymi wąsikami i małą bródką, z kolczykiem w prawym uchu; w ozdobnym francuskim kaftanie z wykładanym koronkowym kołnierzem, w płaszczu i z Orderem Świętego Michała na wstędze.

Na awersie monety czytamy nieznacznie skrócony tekst z rewersu medalu (w tłumaczeniu): Henryka II króla francuskiego syn trzeci, obrany Roku Pańskiego 1573, koronowany Roku Pańskiego 1574 dnia 21 lutego, zaledwie po pięciu miesiącach pobytu w Polsce, odjechał do Francji, aby objąć owo królestwo, osierocone wraz ze śmiercią brata – Karola IX. Zamordowany Roku Pańskiego 1589, w wieku lat 38, dnia 2 sierpnia.

Henryk Walezy wygrał – pomimo silnych konkurentów – pierwszą polską elekcję, nie wykazując jednak zainteresowania ustrojem i polityką Rzeczypospolitej. Zaprzysiągł akty prawne opracowane przez sejm elekcyjny. Były to tzw. artykuły henrykowskie, regulujące sposób sprawowania władzy (w tym gwarantujące zasadnicze prawa szlacheckie), postanowienia konfederacji warszawskiej zapewniającej tolerancję religijną, a także pacta conventa − osobiste zobowiązania władcy dotyczące polityki, gospodarki i kultury. Był powszechnie krytykowany za rozrzutność i rozwiązły tryb życia; nie dopełnił też obietnicy małżeństwa z infantką, Anną Jagiellonką, siostrą Zygmunta II Augusta. W rok po jego ucieczce z Polski, w czerwcu 1575 r. ogłoszono w Polsce bezkrólewie, a na jego następcę szlachta wybrała Annę Jagiellonkę. Mimo to Henryk III do końca życia używał tytułów króla Francji i Polski. Zginął zasztyletowany w trakcie waśni religijnych w 1589 r.; jego grób znajduje się w paryskiej bazylice Saint-Denis.

Marta Męclewska