Burzliwe czasy, gdy na tronie zasiadał Jan Kazimierz (1648−1668), przyniosły ważne zmiany w polskim mennictwie. Najbardziej widoczną było pojawienie się w wielkich ilościach drobnej, czysto miedzianej monety − zdeprecjonowanego szeląga. Szelągi te nazywane są boratynkami od nazwiska włoskiego przedsiębiorcy Tytusa Liwiusza Boratyniego. Wybijał on setki milionów tych monet w kilku mennicach, m.in. na zamku w Ujazdowie (dziś w granicach Warszawy). Były one potrzebne do opłacenia buntującego się wojska.

Drugą nowością w polskim systemie menniczym było wprowadzenie srebrnej monety jednozłotowej w postaci fizycznej. Do tej pory złotówka była jedynie jednostką rozliczeniową. Jak dawniej stanowiła równowartość 30 groszy. W rzeczywistości jednak jej wartość realna była o połowę niższa z powodu dużej domieszki miedzi. Złotówkę tę nazywano z kolei tymfem od nazwiska innego przedsiębiorcy menniczego – Andrzeja Tymfa (Andreas Tümphe z północnych Niemiec).

Jest więc zrozumiałe, że to właśnie te dwa nowe rodzaje monet zostały wybrane do zaprezentowania polskiego mennictwa tego okresu. Na awersie naszej nowej monety widnieje rewers tymfa, a na nim, pod koroną, nietypowa tarcza czteropolowa; po jej bokach litery A – T (Andrzej Tymf). W dwóch górnych polach tarczy umieszczono Orła i Pogoń, czyli herby Korony i Litwy. Dolne pole wypełnia napis określający nominał monety: XXX GRO / · POL·; w środku Snopek Wazów. W otoku napis: MONET[A]: NOV[A]: ARG[ENTEA]:REG[NI] POL[ONIAE] 1663, czyli „moneta nowa, srebrna Królestwa Polskiego”.

W tle opisanego rewersu tymfa umieszczono obowiązkową, okrągłą metryczkę z danymi określającymi emitenta współczesnej monety, czyli z Orłem i legendą RZECZPOSPOLITA POLSKA, oraz datą 2018.

Jako dodatkowy element, mający uatrakcyjnić cały stempel, a jednocześnie przybliżyć do epoki, wybrano motyw architektoniczny – sylwetkę późnobarokowego (XVII/XVIII w.) kościoła kamedułów z fundacji Jana Kazimierza w Wigrach. Motyw ten, w poddruku laserowym, umieszczono w pustym polu z lewej strony tarczy jako jej tło.

Na stronie odwrotnej nowej monety widzimy awers tymfa z dużym monogramem królewskim pod koroną – ICR (Joannes Casimirus Rex). Wokół, w podwójnym otoku, biegnie niezwykła legenda, która tłumaczy niską jakość monety: DAT·PRETIVM·SERVATA·SALVS· / POTIORQ3·METALLO EST, co znaczy: „Wartość [tej monecie] nadaje ocalone dobro [Rzeczypospolitej], które jest droższe od metalu”.

Opisany awers złotówki stanowi tło dla drugiej z opisywanych tutaj monet – miedzianego szeląga. Z braku miejsca pokazano tylko jego awers, czyli stylizowane na antyk popiersie Jana Kazimierza w laurowym wieńcu. Otacza je legenda z imionami króla: IOAN· – CAS· REX· Na dole monogram Tytusa Liwiusza Boratyniego: T·L·B·

Na górze w półłuku biegnie napis objaśniający nazwę nowej monety: BORATYNKA, TYMF JANA KAZIMIERZA.

Stanisław Suchodolski