Starania o utworzenie uniwersytetu sięgają 1519 roku, kiedy w Poznaniu powstała Akademia Lubrańskiego. Mimo kilku późniejszych prób na powtórną szansę trzeba było czekać kilkaset lat. Na podstawie decyzji Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej z 30 stycznia 1919 roku rozpoczęto organizowanie polskiego uniwersytetu w Poznaniu. Powstał Wydział Filozoficzny. Wtedy przyjęto nazwę − Wszechnica Piastowska, którą w 1920 roku zmieniono na Uniwersytet Poznański. Inauguracja roku akademickiego odbyła się 7 maja 1919 roku. Pierwszym rektorem został prof. Heliodor Święcicki. W latach 1919−1939 Uniwersytet składał się z Wydziałów: Prawno-Ekonomicznego, Humanistycznego, Matematyczno-Przyrodniczego, Rolniczo-Leśnego i Lekarskiego. Nie powiodła się próba otworzenia Wydziału Teologicznego. Pracę na Uniwersytecie Poznańskim podjęło wielu pracowników innych uczelni, polskich i zagranicznych, którzy mimo młodego wieku mogli się pochwalić znacznymi osiągnięciami naukowymi. Z tego powodu nazywano go żartobliwie „smarkatym uniwersytetem”. W okresie międzywojennym szczególnie dynamiczne rozwijały się badania historyczne i archeologiczne, podkreślające słowiańskie pochodzenie zachodnich ziem polskich. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Poznania Uniwersytet został 10 września 1939 roku zamknięty, a w jego pomieszczeniach Niemcy zorganizowali Reichsuniversität Posen. Wielu pracowników i studentów aresztowano, stracono lub wywieziono z Wielkopolski. Uniwersytet jednak nie przerwał pracy i przez całą okupację funkcjonował jako tajny Uniwersytet Ziem Zachodnich. Zajęcia odbywały się w wielu miastach na terenie Generalnego Gubernatorstwa.

Już w marcu 1945 roku Uniwersytet Poznański podjął pracę. Po kilku latach odłączono od niego kilka wydziałów, z których utworzono odrębne uczelnie. Obecnie noszą one nazwy: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu i Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu. W 1955 roku Uniwersytet wybrał swego patrona − Adama Mickiewicza. UAM przetrwał okres wpływów ideologii socjalistycznej, a po przemianach roku 1989 poszerzył ofertę dydaktyczną oraz zakres prowadzonych badań naukowych. Ważnym rozdziałem w jego historii była budowa Kampusu na Morasku, w północnej części Poznania, gdzie obecnie w nowoczesnych siedzibach mieści się siedem wydziałów, Centrum Zaawansowanych Technologii, Centrum NanoBioMedyczne oraz baza sportowa. Dzisiaj Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu to: trzecia uczelnia w Polsce; 5000 pracowników, w tym 3000 nauczycieli akademickich; blisko 38 000 studentów; 15 wydziałów; 2 instytuty w Gnieźnie i Pile oraz Collegium Polonicum w Słubicach.

Na rewersach monet − srebrnej i złotej − znajduje się portret Heliodora Święcickiego, pierwszego rektora Uniwersytetu Poznańskiego. Na awersach pokazano fragment budynku Auli Uniwersyteckiej w Poznaniu. Na awersie złotej monety dodatkowo zostały umieszczone: skrót nazwy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, tj. UAM, oraz skróty nazw uczelni, które powstały w wyniku odłączenia od Uniwersytetu Poznańskiego jego jednostek organizacyjnych: UMP, UPP, AWF.

prof. Zbigniew Pilarczyk

Numizmaty powiązane z artykułem