Biało-czerwona ma dopiero sto lat, choć jest najprostszym znakiem symbolizującym Orła Białego, będącego herbem Polski od ośmiu wieków. Górny, biały pas symbolizuje na fladze orła, a dolny − czerwony − barwę tarczy herbowej. Flaga w postaci, której dziś używamy, została wprowadzona dopiero po odzyskaniu niepodległości. W średniowieczu bowiem pod inną chorągwią wychodziło w pole rycerstwo królewskie, a pod innymi rycerstwo poszczególnych ziem czy najznamienitszych rodów. Jan Długosz, pisząc o bitwie pod Grunwaldem, wspomina o „chorągwi wielkiej, na której wyszyty był misternie orzeł biały z rozciągnionemi skrzydły, dziobem rozwartym i z koroną na głowie, jako herb i godło całego Królestwa Polskiego”. Oprócz niej na polach Grunwaldu stanęło rycerstwo w liczbie ok. czterdziestu polskich chorągwi oraz drugie tyle litewskich i innych. Po unii lubelskiej, której 450. rocznicę obchodziliśmy w tym roku, zaczęła obowiązywać chorągiew składająca się z trzech poziomych pasów: czerwonego, białego i czerwonego. Na jej środku umieszczano czteropolowy herb Rzeczypospolitej, gdzie po przekątnych znajdowały się po dwa Orły Białe i dwie Pogonie Litewskie, w czerwonych polach. Często nakładano na nie kolejny, mniejszy herb z godłem osobistym (rodowym) króla elekcyjnego. Zestawienie bieli i czerwieni jako barw narodowych po raz pierwszy wykorzystano na szerszą skalę w 1792 r. podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. W 1831 r. Sejm Królestwa Polskiego ustanowił biało-czerwoną kokardę narodową. Używany współcześnie wzór flagi wprowadził dopiero Sejm Ustawodawczy odrodzonej Rzeczypospolitej 1 sierpnia 1919 r. W pierwszej ustawie o godłach i barwach RP znalazł się taki zapis: „Za barwy Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się kolor biały i czerwony w podłużnych pasach równoległych, z których górny − biały, dolny zaś − czerwony”. Dwa lata później Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało broszurę, w której zdefiniowano odcień czerwieni jako karmazyn. W 1955 r. zmieniono ją na bardziej ceglasty cynober, a w 1980 r. zapisano po prostu: „czerwień”. Biało-czerwona, jako symbol najprostszy i najbardziej czytelny, towarzyszy Polakom w chwilach dla Narodu i Państwa najważniejszych.

Współczesne techniki mennicze umożliwiły zaprezentowanie naszych barw narodowych na monecie kolekcjonerskiej. Umieszczono na niej stylizowany wizerunek polskiej flagi, przechodzący z awersu na rewers. Na rewersie widać też sylwetki ludzi, symbolizujące polskie społeczeństwo.

Robert Szydlik

Numizmaty powiązane z artykułem