Wojciech Korfanty (1873–1939) − polityk, przywódca II i III powstania śląskiego. Urodził się w pobożnej rodzinie górniczej w Siemianowicach Śląskich. Kształcił się w szkole ludowej, potem w gimnazjum, w którym założył konspiracyjne kółko samokształceniowe, za co w 1895 r. został wydalony ze szkoły. Studiował filozofię, prawo i ekonomię na Królewskim Uniwersytecie Wrocławskim. Studia ukończył w Berlinie w 1901 r. Poznał tam przywódców Ligi Narodowej. Od 1901 r. był redaktorem naczelnym „Górnoślązaka”, pisywał też do „Dziennika Berlińskiego”. Za antyniemieckie teksty został skazany na cztery miesiące więzienia (osadzono go we Wronkach), co przysporzyło mu popularności. Został członkiem tajnej Ligi Narodowej i w 1903 r. wystartował w wyborach do Reichstagu. W parlamencie Rzeszy przystąpił do Koła Polskiego, w którym wcześniej byli jedynie posłowie z Wielkopolski i Pomorza. Wystąpienia w parlamencie Rzeszy ujawniły jego wybitny talent oratorski. W następnym roku został też posłem do Landtagu, pruskiego parlamentu krajowego. W styczniu 1917 r. wygłosił słynne stwierdzenie: „Narodowo jesteśmy Polakami, a nie po polsku mówiącymi Prusakami”. W wystąpieniu w Reichstagu 25 października 1918 r. żądał przyłączenia ziem zaboru pruskiego do odradzającej się Polski, następnie wraz z innymi posłami Koła Polskiego opuścił parlament jako organ władzy obcego mu państwa. W dniu 11 listopada 1918 r. został członkiem Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, stanowiącej zalążek polskiej administracji w regionie. Po wybuchu powstania wielkopolskiego Korfanty z ramienia Rady kierował negocjacjami dyplomatycznymi, w wyniku których 16 lutego 1919 r. zawarto rozejm w Trewirze, przyznający odrodzonej Polsce znaczne obszary zaboru pruskiego. Ustalenia te potwierdził traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. Nie przyznano nam jednak m.in. ziem Górnego Śląska, o których losie miał przesądzić plebiscyt. Od grudnia 1919 r. Korfanty kierował Polskim Komitetem Plebiscytowym, a kiedy w trakcie kampanii wybuchło II powstanie śląskie (w sierpniu 1920 r.), stanął na jego czele. W marcu 1921 r. mimo intensywnej kampanii prowadzonej przez Korfantego Polacy przegrali plebiscyt. Wówczas wysunął propozycję podziału Śląska (tzw. linia Korfantego), w wyniku czego Polsce miała przypaść bardziej uprzemysłowiona część regionu. Korfanty podjął decyzję o strajku powszechnym i rozpoczęciu trzeciego powstania, a 3 maja 1921 r. ogłosił się jego dyktatorem. W ciągu tygodnia Polacy osiągnęli „linię Korfantego”, a główne walki toczyły się 20−21 maja o Górę Świętej Anny. Równocześnie Korfanty rozpoczął negocjacje, a następnie doprowadził do zakończenia walk oraz korzystnego dla Polaków podziału spornych ziem. Ostatecznie w październiku 1921 r. przyznano Polsce najbardziej uprzemysłowioną część Górnego Śląska, ze stolicą w Katowicach.

W latach 1919–1922 Korfanty stał na czele Związku Ludowo-Narodowego (endecja) w Sejmie Ustawodawczym, a w kolejnym sejmie (1922–1928) został przywódcą Chrześcijańskiej Demokracji. Był przeciwnikiem zamachu majowego. We wrześniu 1930 r. został aresztowany i wtrącony do twierdzy brzeskiej. Po wypuszczeniu na wolność udał się na emigrację do Czechosłowacji. W 1937 r. działał w ugrupowaniach emigracyjnych − był współzałożycielem Frontu Morges i przywódcą chadeckiego Stronnictwa Pracy. Po długich staraniach wrócił do kraju w kwietniu 1939 r. Mimo licznych protestów został aresztowany przez rząd sanacyjny. Zwolniony z powodu wykrytej choroby nowotworowej, wkrótce zmarł 17 sierpnia 1939 r., a jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyczną. Pochowano go w Katowicach.

prof. Jan Żaryn

Numizmaty powiązane z artykułem