Epoka saska to okres upadku polskiej monety. Praktycznie rzecz biorąc, monet wówczas w Rzeczypospolitej nie bito. Jeszcze bowiem w 1685 roku sejm podjął uchwałę o zamknięciu mennic. Nie znaczy to jednak, że nie ma monet noszących imiona i tytuły obu królów z dynastii saskiej – Augusta II (1697–1733) i jego syna Augusta III (1733–1763).

Monety takie były przez tych władców emitowane, ale na terenie Saksonii. Tam też bili oni – z polskimi herbami – monety saskie. Trzeba również wspomnieć o fałszowaniu polskich monet przez króla pruskiego Fryderyka II i o szóstakach litewskich z lat 1706–1707 wykonanych w Moskwie.

Zakaz działalności menniczej w Rzeczypospolitej nie obejmował Prus Królewskich. Spośród bitych tam monet Augusta III będzie nas interesować pięknie wykonana gdańska złotówka (gulden) na stopę pruską o nominale 30 groszy z 1762 roku. Na awersie ma ona ukoronowane popiersie króla zwrócone w prawo, z Orderem Złotego Runa na szyi. W otoku legenda: D[ei] G[ratia] AVGVST[us] III R[ex] POL[oniarum] M[agnus] D[ux] L[ithuaniae] R[ussiae] P[russiae] D[ux] S[axoniae] & EL[ector], czyli z Bożej łaski August III król Polaków, wielki książę litewski, ruski, pruski, książę saski i elektor. Na rewersie umieszczono wielki herb Gdańska (owalna tarcza trzymana przez lwy). Nad nim nominał: 30 GR[oszy] oraz wieniec. Pod herbem inicjały mincmistrza gdańskiego Rudolfa Ernesta Oeckermanna: R – E – OE i data 1762. W otoku legenda: MON[eta] ARGENT[ea] CIVIT[atis] GEDANENS[is], a więc: Moneta srebrna miasta Gdańska.

Na awersie nowej monety pamiątkowej głównym elementem jest rewers wyżej opisanej złotówki gdańskiej z 1762 roku z herbem miasta. Obok występuje okrągła metryczka z wizerunkiem orła ustalonym dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, napisem: RZECZPOSPOLITA POLSKA, rokiem emisji: 2020 oraz nominałem: 20 ZŁ. W tle widzimy wzór z płaszcza koronacyjnego Augusta III dobrze korelujący z ozdobami herbu Gdańska. Na rewersie umieszczono awers tejże złotówki z portretem królewskim. Tłem zaś jest laserowy poddruk fragmentu planu Warszawy z 1762 roku. Został on częściowo przykryty legendą: ZŁOTÓWKA GDAŃSKA AUGUSTA III.

Stanisław Suchodolski

Numizmaty powiązane z artykułem