Tematyka monet

Stanisław Grabski

Stanisław Grabski (1871–1949) łączył role polityka, naukowca i publicysty. Był bratem Władysława Grabskiego, autora reformy walutowej z 1924 r. W młodości działał w ruchu socjalistycznym, lecz stopniowo zbliżył się do obozu narodowego. Przez wiele lat wykładał ekonomię na lwowskim Uniwersytecie Jana Kazimierza. W okresie I wojny światowej został członkiem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, w którym zajmował się zagadnieniem przyszłych granic Polski. Przyczynił się zasadniczo do okrzepnięcia ruchu narodowego u zarania II Rzeczypospolitej. Po zakończeniu walk polsko- -bolszewickich był jednym z głównych negocjatorów podczas rokowań pokojowych w Mińsku i Rydze. Grabski dwukrotnie piastował stanowisko ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego. Współtworzył ramy konkordatu zawartego ze Stolicą Apostolską w 1925 r. Po zamachu majowym niemal zupełnie wycofał się z działalności politycznej. We wrześniu 1939 r. został aresztowany przez NKWD i skazany na pobyt w obozie pracy przymusowej. Zwolniony w 1941 r. w wyniku zawartego układu Sikorski– Majski. Kolejne lata II wojny światowej spędził w Londynie, obejmując stanowisko przewodniczącego Rady Narodowej. Po zakończeniu wojny wrócił do Polski. W konsekwencji działań władz komunistycznych stwarzających pozory przygotowań do wolnych wyborów Stanisław Grabski został jednym z zastępców przewodniczącego poszerzonej wówczas fasadowej Krajowej Rady Narodowej. Po sfałszowanych przez komunistów wyborach w styczniu 1947 r. oraz likwidacji KRN poświęcił się wyłącznie pracy naukowej. Zmarł w 1949 r.

Jako ekonomista i myśliciel Stanisław Grabski postrzegał życie gospodarcze jako organiczną wspólnotę narodową łączącą jednostki ze społeczeństwem. Stworzył tym samym własny program ekonomii społecznej. Był zwolennikiem szkoły historycznej. Krytykował zarówno liberalizm, jak i marksizm, widząc w nich kierunki fałszywie opisujące rzeczywistość. Choć opowiadał się za gospodarką opartą na istnieniu dużej liczby prywatnych małych i średnich przedsiębiorstw, to jednak ważną rolę przypisywał państwu jako czynnikowi regulującemu istotne kwestie społeczno-ekonomiczne.Jego dziełem życia była dziesięciotomowa Ekonomia społeczna. Wśród innych prac Grabskiego warto wymienić książki Naród a państwo, Państwo narodowe oraz Kryzys myśli państwowej.

Na awersie monety umieszczono stylizowany wizerunek wykresu słupkowego utworzonego z ornamentu roślinnego (osie) oraz kłosów zboża (słupki), a także tytuł najważniejszego dzieła Stanisława Grabskiego: Ekonomia społeczna. Na rewersie monety znajduje się wizerunek Stanisława Grabskiego oraz daty jego urodzin i śmierci.

Grzegorz Jeż