Konzentrationslager Warschau powstał w sercu stolicy Polski w latach krwawej okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. Ofiarami KL Warschau byli zarówno żydowscy więźniowie przywiezieni z KL Auschwitz-Birkenau, jak i Polacy, głównie warszawiacy – mordowani podczas masowych egzekucji w latach 1943–1944. Obóz zajmował rozległy obszar w centrum miasta, który potocznie określano mianem Gęsiówki. Nazwa pochodziła od najstarszej części obozu znajdującego się w dawnych koszarach wojskowych położonych przy ul. Gęsiej w Warszawie, przemianowanej po wojnie na ul. Mordechaja Anielewicza, jednego z przywódców powstania żydowskiego w getcie warszawskim w 1943 r. Zwłoki zamordowanych palono w krematorium i na dziedzińcach KL Warschau (Gęsiówki). Ramy czasowe funkcjonowania obozu wyznaczają dwa warszawskie zrywy powstańcze. W lipcu 1943 r., po upadku powstania w getcie warszawskim, zaczęła się historia KL Warschau. Z początkiem Powstania Warszawskiego związany jest natomiast zwycięski atak żołnierzy Armii Krajowej na ufortyfikowany obóz i jego wyzwolenie w dniu 5 sierpnia 1944 r.

Podstawowym celem założonego przez nazistów obozu koncentracyjnego była grabież mienia i zabudowy miejskiej pozostałej po byłym getcie warszawskim. Potem pojawił się cel eksterminacji mieszkańców Warszawy. Ciała rozstrzelanych ludzi zbierano więc z ulic i przewożono do Gęsiówki. Wykorzystano w tym celu złożone z żydowskich więźniów obozu „komanda śmierci”. Na terenie samej Gęsiówki zabijano także więźniów politycznych z pobliskiego więzienia gestapo Pawiaka. Liczbę ofiar KL Warschau i egzekucji ulicznych w Warszawie w latach 1943–1944 szacuje się na mniej więcej 20 tysięcy osób. W większości są to straty anonimowe.

Bogusław Kopka

Numizmaty powiązane z artykułem