Ferdynand Zweig (1896–1988) był polskim ekonomistą i socjologiem pochodzenia żydowskiego. Studiował prawo i ekonomię w Wiedniu i Krakowie, następnie przez szereg lat wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. W okresie dwudziestolecia międzywojennego aktywnie zajmował się publicystyką gospodarczą, współpracując z wieloma tytułami prasowymi. Prowadził dział ekonomiczny w wysokonakładowym dzienniku „Ilustrowany Kurier Codzienny”. Był uczniem i bliskim współpracownikiem Adama Krzyżanowskiego. Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii, zaś w późniejszym okresie wykładał na uczelniach izraelskich. Na emigracji porzucił zainteresowania ekonomiczne, poświęcając się socjologii, w której to dziedzinie jego prace zyskały znaczący rozgłos. Nie wrócił już do Polski.

Jako ekonomista Zweig opowiadał się za liberalizmem gospodarczym. Kładł nacisk na rozwiązania umożliwiające swobodne działanie jednostek, ujęte jednak w ścisłe ramy prawne i niepozbawione pewnego komponentu socjalnego. W pracy O programie gospodarczym Polski postulował szybką rozbudowę przemysłu i wolny handel jako drogę prowadzącą ku rozwojowi kraju.

Dzieło Cztery systemy ekonomii. Uniwersalizm – nacjonalizm – liberalizm – socjalizm stanowiło zaś próbę syntezy myśli społeczno-ekonomicznej, w której krakowski myśliciel uwypuklił wagę elementów politycznych i ideowych oraz ich nierozerwalny splot z zagadnieniami ściśle gospodarczymi.

Dostrzegając uwiąd koncepcji liberalnych i towarzyszący mu wzrost znaczenia ruchów nacjonalistycznych i socjalistycznych w latach trzydziestych ubiegłego wieku, Zweig wierzył jeszcze w odwrócenie tendencji, ale nadciągające widmo wojny pozbawiło go złudzeń. Sam zresztą dokonał później korekty stanowiska, akceptując istnienie gospodarki planowej jako niezbywalny warunek zachowania demokracji i wolności.

Wśród innych ważnych prac Zweiga warto wymienić następujące pozycje: The Economics of Consumers’ Credit, Ekonomia i technika, Zmierzch czy odrodzenie liberalizmu, The Planning of Free Societies, Poland Between Two Wars.

Grzegorz Jeż

Numizmaty powiązane z artykułem