Piaśnica to miejsce największej masowej niemieckiej zbrodni na Pomorzu, jednej z pierwszych o tak dużym wymiarze w Europie, popełnionej w początkowych miesiącach II wojny światowej na ludności cywilnej. W wyniku operacji „Tannenberg”, „Säuberungsaktion” i „Intelligenzaktion” jesienią 1939 roku na Pomorzu Niemcy zamordowali około 30 tysięcy osób. Pierwszym etapem polityki okupanta była likwidacja Polaków czynnie zaangażowanych w budowanie polskości Pomorza i fundamentów II Rzeczypospolitej. Największa intensyfikacja niemieckich egzekucji w 1939 roku nastąpiła na Pomorzu.

W Piaśnicy zginęli przedstawiciele polskich warstw przywódczych z północnego Pomorza, pomorscy Żydzi oraz osoby przywożone koleją z III Rzeszy, a wśród nich osoby chore psychicznie, Polacy zamieszkujący przed wojną na terenie Niemiec oraz przeciwnicy ideologii nazistowskiej. Rozległość wybranego przez Niemców na miejsce egzekucji terenu lasów wokół Piaśnicy, oddalonego od siedzib ludzkich, ułatwiała ukrycie zbrodni. Było stąd również blisko do Wejherowa, w którym funkcjonowało więzienie, istniało też dogodne połączenie drogowo-kolejowe.

Bezpośrednimi sprawcami zbrodni byli żołnierze ze specjalnego oddziału SS i członkowie Volksdeutscher Selbstschutz – paramilitarnej organizacji mniejszości niemieckiej. W organizowaniu egzekucji uczestniczyli także funkcjonariusze niemieckiej policji i żandarmerii z Wejherowa. Niemiecka akcja zacierania śladów zbrodni przeprowadzona w 1944 roku oraz zniszczenie lub wywiezienie dokumentacji uniemożliwiają obecnie poznanie dokładnej liczby zamordowanych. Różne źródła badawcze szacują liczbę ofiar w przedziale 9–14 tysięcy. Większość niemieckich zbrodniarzy odpowiedzialnych za egzekucje w Piaśnicy nigdy nie poniosła kary.

Na awersie monety widzimy sosny – symbol lasów Piaśnicy, miejsca kaźni i cierpienia tysięcy pomordowanych. Rewers monety przedstawia ostatni obraz widziany oczami ofiar – pnie drzew sosnowych, niemych świadków zbrodni. Za nimi relief postaci ustawionych w szyku przed egzekucją.

Teresa Patsidis

Numizmaty powiązane z artykułem