Straż Graniczna (SG) to umundurowana i uzbrojona formacja powołana do ochrony polskiej granicy. 16 maja 1991 r. objęła służbę na granicy Polski. Od 30 lat tego dnia obchodzone jest święto wszystkich funkcjonariuszy i pracowników SG.

Straż Graniczna w swoich działaniach sięga do chlubnych tradycji formacji granicznych tworzonych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Ze szczególnym poważaniem kultywuje tradycje Korpusu Ochrony Pogranicza (1924–1939), specjalnej organizacji wojskowej utworzonej w celu zapewnienia ochrony przed radziecką dywersją na Kresach Wschodnich, oraz Straży Granicznej (1928–1939), działającej na granicy zachodniej półwojskowej formacji, której funkcjonariusze z narażeniem życia zwalczali przemytnictwo podczas polsko-niemieckiej wojny celnej. 1 września 1939 r. żołnierze SG jako pierwsi stanęli do walki z niemieckim najeźdźcą, a 17 września żołnierze KOP walczyli z radzieckim agresorem.

Współczesna Straż Graniczna jest scentralizowaną formacją podległą Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji. Do jej zadań należą ochrona granicy państwowej na lądzie i morzu, organizowanie i dokonywanie kontroli na przejściach granicznych, zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji, weryfikacja przestrzegania przepisów wjazdu i pobytu cudzoziemców, wykrywanie i ściganie sprawców przestępstw związanych z przekraczaniem granicy, w tym z materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją, narkotykami i środkami odurzającymi, a także zabytkami sztuki. Straż Graniczna zajmuje się zapewnieniem bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej oraz współdziałaniem z uprawnionymi organami i służbami w zakresie wykrywania zagrożeń terrorystycznych, realizuje również zadania wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej oraz porozumień międzynarodowych.

Jako jedyna formacja jest uprawniona do bezpośredniej ochrony polskiej granicy o długości 3511 km (w tym 440 km granicy morskiej), przy czym aż 1581 km to granica zewnętrzna Unii Europejskiej. Funkcjonariusze pełnią też służbę migracyjną i zwalczają zorganizowaną przestępczość przemytniczą na całym terytorium Polski.

Służba w SG jest dobrowolna. Mogą ją pełnić osoby pełnoletnie, mające wyłącznie obywatelstwo polskie, o nieposzlakowanej opinii, niekarane, korzystające w pełni z praw publicznych, posiadające zdolność fizyczną i psychiczną do służby w formacjach uzbrojonych, podlegających szczególnej dyscyplinie, a także dające rękojmię zachowania tajemnicy. Każdy funkcjonariusz SG w sposób uroczysty ślubuje m.in. „służyć wiernie Narodowi Polskiemu, mając zawsze na względzie interes Państwa Polskiego” i „stać nieugięcie na straży niepodległości i suwerenności oraz strzec nienaruszalności granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej, nawet z narażeniem życia”.

Według stanu na dzień 31 stycznia 2022 r. służbę w Straży Granicznej pełniło 14 814 funkcjonariuszy, w tym 4375 (29,5%) kobiet. Zdecydowana większość pełni ją w bezpośredniej ochronie granicy lub kontroli ruchu granicznego.

mjr SG dr Artur Ochał

Numizmaty powiązane z artykułem