5 lipca 1921 roku, po kilkudniowych negocjacjach, zawarto rozejm kończący jeden ze zwycięskich zrywów narodowych – III powstanie śląskie. Rozpoczęły się kolejne, długie rozmowy w sprawie przebiegu granic i dopiero w październiku 1921 roku decyzją Rady Ligi Narodów i Rady Ambasadorów doszło do finalnego podziału spornego terenu między Polską a Niemcami. Polska otrzymała mniejszy terytorialnie obszar, ale bardziej uprzemysłowiony, w tym mniej więcej połowę hut i dwie trzecie kopalń górnośląskich.

15 czerwca 1922 roku Komisja Międzysojusznicza poinformowała rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca państwa powinny objąć przyznane im terytoria Górnego Śląska. Strony konfliktu dokonywały tego w kilku etapach. Na rynku w Katowicach odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic. Po wycofaniu oddziałów sił sprzymierzonych 20 czerwca 1922 roku na przyznane Polsce terytoria weszły wojska polskie pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego. Przekroczyły one most graniczny w Szopienicach (dziś dzielnicy Katowic) witane licznie przez Ślązaków na czele z dyktatorem powstańczym Wojciechem Korfantym i wojewodą śląskim Józefem Rymerem. Następnie oddziały polskie doszły do katowickiego rynku, gdzie witały je tłumy. Po drodze mieszkańcy ustawili blisko 30 odświętnie udekorowanych bram powitalnych.

W następnych dniach entuzjastycznie przyjmowane wojska polskie zajmowały kolejne miejscowości. W sumie w regionie zbudowano ponad 200 – często imponujących – triumfalnych bram.

16 lipca 1922 roku uroczyście podpisano w Katowicach Akt objęcia Górnego Śląska przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej. Na terenach tych powstało autonomiczne województwo śląskie ze stolicą w Katowicach. Znajdujący się na Górnym Śląsku przemysł oraz kapitał odegrał bardzo ważną rolę w odbudowie gospodarczej II Rzeczypospolitej.

Rewers monety przedstawia bramę triumfalną w Królewskiej Hucie (dzisiejszym Chorzowie) przygotowaną na przyjęcie Wojska Polskiego (23 czerwca 1922 roku). Brama została zbudowana przez powstańca śląskiego Antoniego Kopiecznego. Nad głównym łukiem są widoczne inicjały Wojciecha Korfantego i Józefa Piłsudskiego oraz symbole górnicze i hutnicze.

Na awersie monety odwzorowano granice Górnego Śląska, który w wyniku decyzji Rady Ligi Narodów i Rady Ambasadorów w październiku 1921 roku stał się częścią II Rzeczypospolitej Polskiej.

prof. dr hab. Zygmunt Woźniczka

Numizmaty powiązane z artykułem