Tematyka monet
90. rocznica powstania Znaku Rodła

Odrodzone po 123 latach zaborów państwo polskie,
podporządkowując się decyzji traktatu wersalskiego
z 1919 r., pozostawiło w granicach państwa niemieckiego
prastare zachodnie ziemie piastowskie wraz
z ponadmilionową rzeszą autochtonów polskich.
Wielu przeniosło się wtedy do Polski. Nie wszyscy jednak
pogodzili się z decyzją mocarstw. Ci, którzy postanowili
zostać, po licznych konsultacjach z polskimi
środowiskami utworzyli 27 sierpnia 1922 r. w Berlinie
Związek Polaków w Niemczech (ZPwN).
Organizacja zobowiązała się do uzyskania dla ludności
polskiej w Niemczech pełnych praw mniejszości
narodowych oraz obrony jej interesów we wszystkich
dziedzinach życia społecznego i kulturalnego.
Wrogie państwo niemieckie w tym samym roku zakazało
polskim organizacjom posługiwania się wizerunkiem
Orła Białego oraz biało-czerwonym sztandarem,
ponieważ były to już oficjalne symbole odrodzonej
Polski. W odpowiedzi Rada Naczelna ZPwN postanowiła
stworzyć własny znak tożsamości narodowej,
który miał podkreślać odrębność narodową Polaków
w państwie czarnego orła.
Związek wielokrotnie ogłaszał konkursy na „znak polskości”,
jednak bez powodzenia. Dopiero kiedy w listopadzie
1932 r. zadanie to powierzono młodej studentce
Akademii Sztuk Pięknych, znakomitej graficzce Janinie
Kłopockiej, uczennicy Władysława Skoczylasa, pojawiła
się szansa na realizację projektu.
Artystka urodziła się w 1904 r. w wielkopolskim Koźminie.
Od czwartego roku życia wychowywała się i kształciła
w cesarskim Berlinie, ale dzięki rodzicom Janowi
i Mariannie ukochała wszystko, co polskie i słowiańskie – to uczucie było zawsze inspiracją jej twórczości i pracy społecznej.
Pewnie dlatego już podczas pierwszego spotkania
8 listopada 1932 r. w Domu ZPwN w Berlinie z taką łatwością
uchwyciła sens sugestii kierownika Rady Naczelnej dr. Jana
Kaczmarka, aby znak był bliski Polakom i tak prosty, by
każde dziecko mogło go bez trudu narysować na piasku.
Na kolejnym spotkaniu Kłopocka przedstawiła projekt
graficzny symbolu ZPwN – stylizowany bieg Wisły z zaznaczonym
w jej górnym odcinku Krakowem, kolebką kultury
polskiej; biały znak umieściła na prostokątnym czerwonym
tle. Dzięki prostocie rysunku i artystycznemu wyczuciu
projekt został natychmiast zaakceptowany.
Nazwę zaproponował 19-letni poeta Edmund Osmańczyk.
Z połączenia dwóch słów: „rodzina” i „godło” powstało „Rodło”, które ogłoszone na zebraniu ZPwN 3 grudnia
1932 r. do dziś symbolizuje łączność Polaków przebywających
poza ojczyzną z narodem polskim i jego
kulturą.
Na rewersie monety znajduje się Rodło – znak przedstawiający
bieg rzeki Wisły wraz z zaznaczonym
Krakowem.
Awers przedstawia „5 Prawd Polaków” ogłoszonych
w marcu 1938 r. na berlińskim Kongresie Polaków
w Niemczech zorganizowanym przez ZPwN, będących
podstawą ideową działalności Związku.
Krzysztof Kłopocki