Realizacja pierwszego etapu nowej drogi wodnej, łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską, trwała niespełna trzy lata, jednak przygotowania do tej inwestycji rozpoczęły się dużo wcześniej. Sam pomysł budowy kanału sięga jeszcze czasów panowania króla Stefana Batorego, a po II wojnie światowej wracał do niego inż. Eugeniusz Kwiatkowski, budowniczy portu i miasta Gdynia: Narzucają się dwa zadania o dużym znaczeniu gospodarczym. Jest to przekopanie kanału na Mierzei zamykającej Zatokę Elbląską w okolicach Kalbergu, dającego proste i bezpośrednie wyjście na Bałtyk oraz ożywiającego małe porty rybackie tej Zatoki.

Pierwsze prace projektowe rozpoczęły się już w 2007 r., kiedy to przystąpiono do opracowania tzw. studium wykonalności dla potencjalnej jeszcze wówczas inwestycji. Rozpatrywano – oprócz zrealizowanej – trzy inne lokalizacje. Zostały one jednak wykluczone ze względu na bliskie sąsiedztwo rezerwatów przyrody, parków leśnych czy obszarów zabudowanych. Wybór miejsca był uzależniony ponadto od ukształtowania terenu i długości przyszłego kanału.

Budowa Kanału Żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną jest najbardziej skomplikowaną inwestycją hydrotechniczną w Polsce. W trakcie realizacji zastosowano unikatowe rozwiązania, np. innowacyjne betonowe bloki do budowy falochronów. Wcześniej użyto ich jedynie w Holandii. W Polsce – po raz pierwszy na świecie – układano je również pod wodą.

Duży nacisk położono także na zapewnienie płynności ruchu kołowego. Nowy układ komunikacyjny wykorzystuje dwa mosty obrotowe, zapewniające ciągłość komunikacji nawet w trakcie śluzowania. Projekt budowlany był opracowaniem wielobranżowym, obejmującym elementy z zakresu hydrotechniki, drogownictwa, inżynierii mostowej, architektury i instalacji. Centrum przeprawy jest Kapitanat Portu Nowy Świat, a jej najważniejszym elementem – śluza z dwoma podwójnymi bramami. Na Zalewie Wiślanym powstała również sztuczna wyspa do odkładu urobku, która docelowo, jako bezludna, będzie ostoją dla ptaków.

Kanał łączący Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską został oficjalnie otwarty 17 września 2022 r., natomiast całość inwestycji obejmuje dodatkowo przebudowę istniejącego toru wodnego na rzece Elbląg wraz z budową nowego mostu obrotowego w Nowakowie oraz pogłębianie toru wodnego na Zalewie Wiślanym i rzece Elbląg. Całkowita długość planowanej drogi wodnej to niemal 23 km. Inwestorem wszystkich etapów prac jest Urząd Morski w Gdyni.

Rewers monety 5 zł z serii „Odkryj Polskę” – „Kanał Żeglugowy przez Mierzeję Wiślaną” przedstawia Kapitanat Portu Nowy Świat oraz wejście do kanału od strony Zalewu Wiślanego.

Magdalena Kierzkowska
Urząd Morski w Gdyni

Numizmaty powiązane z artykułem