Historia klasztoru w Paradyżu rozpoczęła się 29 stycznia 1230 r., kiedy Mikołaj Bronisz, wojewoda wielkopolski, podarował zakonowi cystersów z brandenburskiego opactwa w Lehninie dziewięć wsi oraz osadę Gościkowo nad Paklicą. Zakonnicy przybyli na te tereny sześć lat później i nadali siedzibie nazwę Paradisus Matris Dei (Raj Matki Bożej). Wznieśli drewniane zabudowania wraz z kaplicą, a około 1250 r. rozpoczęli budowę murowanego kościoła, ukończoną w 1288 r. Wzniesiony w stylu gotyckim kościół został konsekrowany w 1397 r.

W kolejnych latach opactwo stało się ważnym ośrodkiem życia intelektualnego. Było z nim związanych wielu uczonych, z których największą sławę zyskał Jakub z Paradyża, późniejszy profesor Akademii Krakowskiej. Umiejscowienie opactwa na zachodnich rubieżach kraju sprawiło, że klasztor miał również duże znaczenie polityczne. Przyczyniał się także do umacniania polskości tych ziem. O pozycji klasztoru świadczył też jego rozwój gospodarczy; na początku XVI w. paradyskie dobra liczyły ponad 29 tys. ha ziemi, 4 tys. ha lasów i 21 wsi.

Rozkwit opactwa zahamowała wojna trzydziestoletnia (1618–1648), w trakcie której stało się ono celem najazdów wojsk brandenburskich i szwedzkich. Zniszczeń dopełnił pożar, który wybuchł 10 kwietnia 1633 r. i objął zabudowania klasztorne oraz kościół. Do odbudowy klasztoru przyczynił się król Władysław IV, związany z Paradyżem osobą swojego wychowawcy, opata Marka Łętowskiego. W 1722 r. kolejny pożar strawił znaczną część zabudowań. Kościół przebudowano i nadano mu późnobarokowy charakter.

Po drugim rozbiorze Polski Paradyż znalazł się w granicach państwa pruskiego, którego władze w 1796 r. skonfiskowały dobra klasztorne, a w 1834 r. zlikwidowały opactwo. W latach 1836–1926 w budynkach funkcjonowało Królewskie Katolickie Seminarium Nauczycielskie. Po II wojnie światowej obiekt został przekazany Kościołowi katolickiemu. Mieści się w nim siedziba Zielonogórsko-Gorzowskiego Wyższego Seminarium Duchownego i Sanktuarium Matki Bożej Wychowawczyni Powołań Kapłańskich.

ks. Dariusz Mazurkiewicz

Numizmaty powiązane z artykułem