Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r. bardzo szybko podjęto decyzję o utworzeniu nowego banku emisyjnego oraz wprowadzeniu nowej waluty polskiej – złotego. Wysiłek związany z odbudową państwa oraz konieczność walki o granice uniemożliwiły jednak szybkie wdrożenie zmian. Dodatkowo niemal od samego początku istnienia odrodzone państwo polskie musiało zmagać się z rosnącą inflacją, która w drugiej połowie 1923 r. przerodziła się w hiperinflację. Nastał kryzys gospodarczy, a sytuacja społeczno-polityczna była bardzo napięta.

W grudniu 1923 r. powstał rząd Władysława Grabskiego, którego gabinet stanął przed zadaniem przeprowadzenia reformy skarbowej i walutowej. Sejm udzielił rządowi specjalnych pełnomocnictw. Dokonano licznych oszczędności, nałożono daniny majątkowe, urealniono podatki, energicznie rozpoczęto walkę z inflacją oraz przeprowadzono sanację systemu bankowego. Dzięki działaniom naprawczym udało się ustabilizować kurs dotychczasowej waluty – marki polskiej. Zwiększono rezerwy dolarowe, które wraz ze zgromadzonymi zapasami złota miały stanowić zabezpieczenie nowej waluty.

Złoty zadebiutował w kwietniu 1924 r. Jego wartość została dokładnie skalkulowana. Nowa polska waluta opierała się na parytecie złota i walut wymienialnych. 1 złoty stanowił równowartość 9/31 g złota, 100 złotych odpowiadało wartości jednej uncji trojańskiej, zaś 1 kg kruszcu kosztował 3 444 złote. 1 dolar był wart 5,18 złotego, a wartość polskiego pieniądza została związana z frankiem szwajcarskim. Ustalono, że nowa waluta musi mieć pokrycie w złocie i walutach obcych przynajmniej w 30%. Równocześnie podjęto decyzję o wycofaniu z obiegu dotychczasowego środka płatniczego. Kurs wymiany określono na 1 800 000 marek polskich za 1 złotego. Za emisję złotego odpowiedzialny był Bank Polski Spółka Akcyjna, nowo powołany bank emisyjny, który zastąpił Polską Krajową Kasę Pożyczkową, instytucję utworzoną jeszcze przez okupanta niemieckiego w okresie I wojny światowej. Reforma okazała się wielkim sukcesem, ponieważ nie tylko zaowocowała uzdrowieniem finansów publicznych, lecz stanowiła także impuls do rozwoju gospodarczego państwa. Jej efektem było również znaczne wzmocnienie pozycji Polski na arenie międzynarodowej.

dr Grzegorz Jeż

Rewers monety przedstawia wizerunek rewersu monety o nominale 1 zł z 1924 r. Na monecie umieszczono także wizerunek fragmentu portalu nad wejściem do głównej sali Banku Polskiego SA w Warszawie oraz elementy graficzne banknotu o nominale 100 zł z 1934 r.: po lewej stronie alegoria handlu w postaci Merkurego z kaduceuszem, po prawej stronie personifikacja przemysłu.
Na awersie monety znajduje się wizerunek awersu monety o nominale 1 zł z 1924 r.

Numizmaty powiązane z artykułem